Πέμπτη 30 Νοεμβρίου 2017

Μελίσματα Ψαλτικής (ρμγ΄) Μέλη Μαθηματαρίου, (Εις τον Άγιον Ανδρέαν) (2)

 Μελίσματα Ψαλτικής
Μέλη Μαθηματαρίου
α) Όταν λαμβάνει "καιρό" ο Αρχιερεύς
β) Είς τον Άγιον Ανδρέαν



α) "Τον Δεσπότην καί Αρχιερέα...". Μέγιστο μάθημα εκ του Μαθηματαρίου. Όταν λαμβάνει "καιρό" ο Αρχιερεύς, Mέλος Αρχαίον, Ήχος Βαρύς. Ψάλλει ο τ. Άρχων Λαμπαδάριος της Μ.τ.Χ.Ε. Βασίλειος Εμμανουηλίδης.
β) "Τον κήρυκα...". Μέγιστο μάθημα εκ του Μαθηματαρίου. Την Λ΄ Νοεμβρίου προς τον Άγιον Ανδρέαν. Μέλος Ιωάννου Πρωτοψάλτου, Ήχος Πλ. δ΄. Ψάλλει ο Άρχων Πρωτοψάλτης της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος Γιαννακάκης.

Σημειώσεις: 
α) Η Εικόνα της Αναρτήσεως προέρχεται από το εξώφυλλο του έργου: "Μαθηματάριον: Ερμηνευτική και Μουσικολογική Σπουδή, Αθήναι 2017", σε επιμέλεια και συντονισμό του Φιλολόγου και Πρωτοψάλτου κ. Κωνσταντίνου Σκαρμούτσου, (το οποίο διανέμεται δωρεάν ΕΔΩ) τον οποίο ευχαριστούμε θερμά που χορήγησε την άδεια να χρησιμοποιήσουμε τα μέλη για την δημιουργία των μαγνητοσκοπίων.
β) Θερμές Ευχαριστίες στον Άρχοντα Φώτιο Γιαννακάκη που χορήγησε την άδεια να χρησιμοποιήσουμε το μέλος που ερμήνευσε για την δημιουργία του μαγνητοσκοπίου.

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (οζ΄) Το Α΄ Αντίφωνο των Αναβαθμών του Α΄ Ήχου! Από τον Θεολόγο & Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Το Α' Αντίφωνο των Αναβαθμών του Α' Ήχου


Θεοδώρου Ρόκα
Θεολόγου
Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας


Tην ερχόμενη Κυριακή το βιβλίο της Παρακλητικής ξεκινά για μια ακόμα φορά από την αρχή με τον πρώτο της ήχο (Ήχος α') να δεσπόζει τόσο στον αναστάσιμο Εσπερινό του Σαββάτου όσο και στον αναστάσιμο Όρθρο της Κυριακής. Η νεα αυτή έναρξη του βιβλίου της Παρακλητικής μας δίνει την ευκαρία, τούτη τη φορά, να ασχοληθούμε με την ερμηνεία των Αναβαθμών του Όρθρου, ερμηνεύοντας ένα από τα τρία Αντίφωνα κάθε φορά.

Δεν ερμηνεύουμε και τα τρία Αντίφωνα σε μια δόση λόγω περιορισμένου χώρου και για να μην κουράζουμε τους αναγνώστες μας. Η δε ανάλυση των Αντιφώνων θα είναι καθαρά ερμηνευτική και όχι ιστορικολειτουργική, την οποία ανάρτησε ο εκλεκτός συνάδελφος και καταξιωμένος λειτουργιολόγος κ. Γεώργιος Ζαραβέλας μόλις χθες (ΕΔΩ).

Έτσι λοιπόν παραθέτουμε το Α' Αντίφωνο των Αναβαθμών του Πρώτου ήχου:

"Ἐν τῷ θλίβεσθαί με, εἰσάκουσόν μου τῶν ὀδυνῶν, Κύριε σοὶ κράζω".

"Τοῖς ἐρημικοῖς, ἄπαυστος ὁ θεῖος πόθος ἐγγίνεται, κόσμου οὖσι τοῦ ματαίου ἐκτός".

Δόξα... καὶ νῦν ...

"Ἁγίῳ Πνεύματι, τιμὴ καὶ δόξα, ὥσπερ Πατρί, πρέπει ἅμα καὶ Υἱῷ· 
διὰ τοῦτο ᾄσωμεν τῇ Τριάδι Μονοκρατορίᾳ".

Τετάρτη 29 Νοεμβρίου 2017

Τελετουργικά θέματα (νγ΄) Ιστορικό και τελετουργικό πλαίσιο των Αναβαθμών του Όρθρου. Από τον Λειτουργιολόγο Γεώργιο Ζαραβέλα

Ιστορικό και τελετουργικό πλαίσιο των Αναβαθμών του Όρθρου. 

Γεωργίου Ζαραβέλα
Θεολόγου
ΜΑ Ιστορικής Θεολογίας - Λειτουργικής ΕΚΠΑ

Ψαλτήριον 1856 Βενετία.
Οι Αναβαθμοί συνιστούν ένα ιδιαίτερο υμνογραφικό είδος, το οποίο απαντάται στην ακολουθία του Όρθρου, συγκεκριμένα των Κυριακών, των δεσποτικών και θεομητορικών εορτών και των ημερών μνήμης σημαινόντων αγίων. Η θέση των αναβαθμών στην ακολουθία, σύμφωνα με το ισχύον τυπικό του Όρθρου, βρίσκεται μεταξύ των καθισμάτων (ή της Υπακοής του ήχου τις Κυριακές) και της τάξης του Εωθινού ή του Ορθρινού Ευαγγελίου.

Η ονομασία «αναβαθμοί» προέρχεται από την συνάφεια των τροπαρίων αυτών με τους αντίστοιχους δεκαπέντε ψαλμούς από το ομώνυμο βιβλίο του Δαυίδ, οι οποίοι συνιστούν την «Ωδή των Αναβαθμών», δηλαδή τους ψαλμούς ριθ’-ρλγ’ και είναι από τις αρχαιότερες συλλογές του Ψαλτηρίου. Το σύνολο αυτό ονομάζεται και ως τα «Προς Κύριον». Η ονομασία αυτή αποδίδεται από την εναρκτήρια φράση του ριθ’ ψαλμού «Προς Κύριον εν τω θλίβεσθαί με εκέκραξα…». Η αρχική θέση των ψαλμών εικάζεται πως ήταν η ίδια με αυτή των σύγχρονων αναβαθμών στην ακολουθία του Όρθρου. Σταδιακά, όμως, οι ψαλμοί των Αναβαθμών μετακυλήθηκαν στην ακολουθία του Εσπερινού, ώστε να μειωθεί το μακροσκελές της εωθινής ακολουθίας.

Οι ψαλμοί των Αναβαθμών είναι γνωστοί για τη λειτουργική χρήση τους ήδη από την εβραϊκή λατρεία. Οι δεκαπέντε ψαλμοί συνιστούν κι εδώ ιδιαίτερο σύνολο, το οποίο λαμβάνει ποικίλες επιγραφές στις ελληνικές μεταφράσεις του κειμένου της Παλαιάς Διαθήκης. Οι Ο’ τους ονομάζουν «Ωδή των Αναβαθμών», ο Ακύλας και ο Σύμμαχος ως «Εις τα Αναβάσεις» και ο Θεοδοτίων ως «Άσμα των Αναβάσεων. Η προέλευση της τιτλοφόρησής τους ως «Αναβαθμοί» συνδέεται με διάφορες υποθέσεις. Οι ποικίλες εκδοχές συστηματοποιούνται σε δύο κύριες κατηγορίες.

Τρίτη 28 Νοεμβρίου 2017

Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο! Κυριακή ΙΔ΄ Λουκά,03.12.2017

Η Ακολουθία του Εσπερινού, του Όρθρου και της Θείας Λειτουργίας της Κυριακής ΙΔ΄ Λουκά!

Στὴν θέση τῶν Κοινωνικῶν πέραν τῶν τοῦ Πέτρου, καὶ μετὰ τὸ πέρας τῶν Κοινωνικῶν του Ἰωάννου Πρωτοψάλτου, ξεκίνησε ἡ ἀναφορὰ στὴν ἀντίστοιχη σειρὰ τοῦ Θ. Φωκαέως.

Επιλογή, Επιμέλεια και Στοιχειοθεσία μελών Χρήστος Γ. Τσακίρογλου.

Download σε μορφή pdf ΕΔΩ

Δευτέρα 27 Νοεμβρίου 2017

Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2017

Κυριακάτικοι Στοχασμοί! Κυριακή ΙΓ΄ Λουκά! Από τον Πανοσ. Αρχιμ. Ιερόθεο Λουμουσιώτη!

Πανοσ Αρχιμ.
Ιεροθέου Λουμουσιώτη
Ιεροκήρυκος Ι.Μ. Ύδρας
«Καὶ ἐπηρώτησέ τις αὐτὸν ἄρχων λέγων· διδάσκαλε ἀγαθέ, 
τι ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω; εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· 
τί με λέγεις ἀγαθόν; οὐδεὶς ἀγαθὸς εἰ μὴ εἷς ὁ Θεός.» (Λουκ. ιη, 18-19) 

Προσέρχεται στον Ιησού μας ένας άρχοντας του Λαού, ένας διακεκριμένος Ισραηλίτης με ένα ερώτημα, που θα λέγαμε στην αρχή πως ήταν πολύ απλό και θα μπορούσε ο Κύριος μας, αδελφοί μου αγαπητοί, να το επιλύσει αμέσως και να του απαντήσει ευθέως. Αλλά ο Κύριος μας προτιμά να ασχοληθεί με το πώς τον προσφωνεί ο άρχων του λαού και όχι με το ερώτημα που του απευθύνετο παρ’ αυτού. Ενώ τον λέγει διδάσκαλο και με την προσοχή και αυθεντία που απευθύνετο εις ένα διδάσκαλο του ομιλεί στην ίδια πρόταση επίσης τον λέγει και αγαθό. Ο Κύριος αντιπαρέρχεται στον όρο του διδασκάλου και κατευθείαν περνά και ασχολείται με τον όρο αγαθέ. Του λέγει ότι αγαθός είναι μόνον ο Θεός, κανείς άλλος και άρα ότι αφού δεν τον αναγνωρίζει ως Θεό,τότε γιατί του απευθύνει την θεϊκή αυτή ιδιότητα.

Δεν θέλει ο Κύριος να λέμε ότι μας έρχεται εις τον νου αλλά να φιλτάρουμε αρκετά καλά και να απευθύνουμε εις τους άλλους ανθρώπους τον λόγον μας. Θέλει να είμαστε ακριβής και ακέραιοι εις τις εκφράσεις μας και να είμεθα προσεκτικοί όταν μιλούμε προς τους άλλους. Πολλώ δε μάλλον όταν απευθύνουμε ένα ερώτημα στον Κύριο μας, εκεί πρέπει να έχουμε προσοχή περισσή στην έκφραση και στον τρόπο εκφοράς. 

Σάββατο 25 Νοεμβρίου 2017

Μελίσματα Ψαλτικής (ρμβ΄) Κυριακή ΙΓ΄ Λουκά. 26.11.2017

Μελίσματα Ψαλτικής
Κυριακή ΙΓ΄ Λουκά
Ήχος Πλ. δ΄, Εωθινό Γ΄


Περιεχόμενα Αναρτήσεως:
α) "Εκ νεότητός μου ο εχθρός...": Αναβαθμοί της Οκτωήχου. Μέλος Μανουήλ Πρωτοψάλτου, Ήχος Πλ. δ΄. Ψάλλει ο αείμνηστος Πρωτοψάλτης Καβάλας Ματθαίος Τσαμκιράνης.
β) "Της Μαγδαληνής Μαρίας...": Εωθινο Γ΄ της Οκτωήχου. Μέλος Θρασύβουλου Στανίτσα, Ήχος Γ΄. Ψάλλει ο αείμνηστος Άρχων Υμνωδός της Μ.τ.Χ.Ε. Σπυρίδων Υφαντής. 
γ) Δοξολογία: Στίχοι εκ της Δοξολογίας (Α΄ Χορού). Μέλος Γεωργίου Ραιδεστηνού, Ήχος Πλ. δ΄. Ψάλλει ο Πρωτοψάλτης του Ιερού Ναού Αγίου Λουκά Καβάλας Αρχέλαος Υψηλάντης.
δ) "Άγιος ο Θεός..." Τρισάγιος Ύμνος και Δύναμις. Μέλος Δημητρίου Σουρλαντζή, Ήχος Πλ. δ΄. Ψάλλει ο Πρωτοψάλτης του Μητροπολιτικού Ναού Αγίου Γρηγορίου Παλαμά Θεσσαλονίκης Ιωάννης Λιάκος.
ε)  "Άξιον εστίν..." Μεγαλυνάριο της Θεοτόκου. Μέλος Κωνσταντίνου Πρίγγου, Ήχος Πλ. δ΄. Ψάλλει ο Άρχων Υμνωδός της Μ.τ.Χ.Ε. και Πρωτοψάλτης του Ιερού Ναού Αγίων Πάντων Καστοριάς Αθανάσιος Βουγιουκλής.

Πέμπτη 23 Νοεμβρίου 2017

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (οστ΄) Το Άγιο των Αγίων στην υμνολογία της εορτής των Εισοδείων της Θεοτόκου

Το Άγιο των Αγίων στην υμνολογία της εορτής των Εισοδείων της Θεοτόκου

Θεοδώρου Ρόκα,
Θεολόγου
Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας 
Έλαβε χώρα και ο εορτασμός των Εισοδείων της Θεοτόκου και τώρα διανύουμε την περίοδο των μεθεόρτων της εορτής. Στον εσπερινό της εορτής εψάλη ως έκτο στιχηρό προσόμοιο το ακόλουθο:

"Τῶν Ἁγίων εἰς Ἅγια, ἡ Ἁγία καὶ ἄμωμος, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι εἰσοικίζεται, καὶ δι' Ἀγγέλου ἐκτρέφεται, τῷ ὄντι ὑπάρχουσα, ἁγιώτατος ναός, τοῦ Ἁγίου Θεοῦ ἡμῶν, τοῦ τὰ σύμπαντα, ἁγιάσαντος ταύτης εἰσοικήσει, καὶ θεώσαντος τὴν φύσιν, τὴν τῶν βροτῶν ὀλισθήσασαν".


Το προσόμοιο αυτό εξ αρχής κάνει λόγο για την είσοδο της Παναγίας στο "Άγιο των Αγίων" και μας κάνει να αναρωτηθούμε ποιο είναι αυτό το "Άγιο των Αγίων" στο οποίο εισάγεται η Παναγία;

Το Άγιο των Αγίων είναι το τρίτο και τελευταίο τμήμα του Ναού των Ιεροσολύμων, το οποίο απαντά σε όλους τους ισραηλιτικούς χώρους, δηλ. τη Σκηνή του Μαρτυρίου ή Σκηνή της Συναντήσεως, το Ναό του Σολομώντος, το Ναό του Ζοροβάβελ και τέλος το Ναό του Ηρώδη.

Τετάρτη 22 Νοεμβρίου 2017

(Νέα κυκλοφορία) "Μουσικόν Ευχολόγιον", Γεωργίου Χατζηχρόνογλου


Μόλις κυκλοφόρησε το καινούργιο πόνημα του Άρχοντος Υμνωδού της Μ.τ.Χ.Ε. και Πρωτοψάλτου του Καθεδρικού Ναού Παναγίας Φανερωμένης Χολαργού κ. Γεωργίου Χατζηχρόνογλου με τίτλο «ΜΟΥΣΙΚΟΝ ΕΥΧΟΛΟΓΙΟΝ» που περιλαμβάνει τις Ακολουθίες των Μυστηρίων της Βαπτίσεως και του Γάμου καθώς και τη Νεκρώσιμο Ακολουθία.

Στην έκδοση περιλαμβάνεται και αντίστοιχο CD.

Η τιμή του βιβλίου είναι 20€ και διατίθεται από τις Εκδόσεις Νεκτάριος Παναγοπουλος.

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον κ. Χατζηχρόνογλου στο τηλ. 697 227 9995 ή ΕΔΩ και με τον εκδοτικό Οίκο ΕΔΩ.

Τελετουργικά θέματα (νβ΄) Το «βάπτισμα της ανάγκης». Του Λειτουργιολόγου Γεώργιου Ζαραβέλα

Το «βάπτισμα της ανάγκης»

  Γεωργίου Ζαραβέλα
Θεολόγου
ΜΑ Ιστορικής Θεολογίας - Λειτουργικής ΕΚΠΑ

Η οικονομία της Εκκλησίας έναντι περιπτώσεων, οι οποίες χρήζουν ειδικής αντιμετώπισης, είναι δεδομένη. Η κατ’ οικονομία εφαρμογή των ιερών κανόνων και ποικίλων εκκλησιαστικών θεσμίων έρχεται να καλύψει όσα κενά δημιουργούνται και να θεραπεύσει τις προκλήσεις, οι οποίες ανακύπτουν, πάντα με διάκριση και σεβασμό. Μεταξύ αυτών των περιπτώσεων συγκαταλέγεται το «βάπτισμα της ανάγκης» ή «βάπτισμα της κλίνης» ή «βάπτισμα των κλινικών».

Το «βάπτισμα της ανάγκης» απευθύνεται σε πρόσωπα που για διάφορους λόγους πρέπει να βαπτισθούν εσπευσμένα, αφού εγκυμονεί κίνδυνος για την απώλεια της ζωής τους, όπως ασθένεια, επιβολή βίας κ.λπ. Το φαινόμενο αυτό ήταν περισσότερο σύνηθες τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, οπότε το μυστήριο του βαπτίσματος γινόταν σε προχωρημένη ηλικία. Με την επικράτηση του νηπιοβαπτισμού, όπου μεταξύ των κύριων παραγόντων ήταν και η παιδική θνησιμότητα, το βάπτισμα της ανάγκης δεν είναι τόσο συχνό, αλλά αυτό δεν συνεπάγεται ότι εξέλειψε.

Η φοβερή στιγμή του θανάτου οδήγησε, επομένως, την Εκκλησία να προσαρμόσει κατάλληλα μία ειδική, σύντομη τελετή βάπτισης, ώστε όποιος κινδυνεύει να αποβιώσει και δεν έχει καταστεί μέτοχος του Σώματος του Χριστού να βαπτιστεί έγκαιρα. Η ταφή των αβαπτίστων νηπίων αντιμετωπίζεται ιδιαίτερα από την Εκκλησία. Η ταφή τους δεν τελείται με συγκεκριμένη εκκλησιαστική τυπική διάταξη, αλλά πραγματοποιείται είτε στον περίβολο εξωκκλησίου, είτε εντός χριστιανικού κοιμητηρίου, αφού θεωρούνται κατηχούμενοι, εφόσον οι γονείς τους είναι ενεργά μέλη της Εκκλησίας και θα τα προετοίμαζαν για το μυστήριο του βαπτίσματος.

Τρίτη 21 Νοεμβρίου 2017

Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο! Κυριακή ΙΓ΄ Λουκά, 26.11.2017

Η Ακολουθία του Εσπερινού, του Όρθρου και της Θείας Λειτουργίας της Κυριακής ΙΓ΄ Λουκά!

Επιλογή, Επιμέλεια και Στοιχειοθεσία μελών Χρήστος Γ. Τσακίρογλου.

Download σε μορφή pdf ΕΔΩ

Δευτέρα 20 Νοεμβρίου 2017

(Μουσικό κείμενο) Διπλές Καταβασίες Χριστουγέννων (Πεζές και Iαμβικές) κατ' εκτέλεσιν Ιακώβου Ναυπλιώτου (Καταγραφή Αγγέλου Βουδούρη)

Οι Ειρμοί του Πεζού και του Ιαμβικού κανόνος της Δεσποτικής εορτής της Χριστού Γεννήσεως, κατ' εκτέλεσιν του αειμνήστου Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Μ.τ.Χ.Ε. Ιακώβου Ναυπλιώτου του Ναξίου, σε καταγραφή του αειμνήστου Α΄ Δομεστίκου της Μ.τ.Χ.Ε., επί Πρωτοψαλτείας Ιακώβου Ναυπλιώτου, Αγγέλου Βουδούρη.

Εκ του Μουσικού Βιβλίου του αειμνήστου Δομεστίκου της Μ.τ.Χ.Ε., Αγγέλου Βουδούρη. "Ειρμολόγιον των Καταβασιών των εορτών του ενιαυτού καθώς αυτές ασματωδούνται εν τη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία", Εν Κωνσταντινουπόλει 1925. Έκδοσις Ευρωπαϊκό Κέντρο Τέχνης, Αθήνα 1997.

Download σε μορφή pdf ΕΔΩ



Κυριακή 19 Νοεμβρίου 2017

Κυριακάτικοι Στοχασμοί! Κυριακή Θ΄ Λουκά! Από τον Πανοσ. Αρχιμ. Ιερόθεο Λουμουσιώτη

Πανοσ Αρχιμ.
Ιεροθέου Λουμουσιώτη
Ιεροκήρυκος Ι.Μ. Ύδρας

 «καὶ ἐρῶ τῇ ψυχῇ μου· ψυχή, ἔχεις πολλὰ ἀγαθὰ κείμενα εἰς ἔτη πολλά·
ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου.» (Λουκ. ιβ, 19)



Έτσι ξεκινά τον εσωτερικό του μονόλογο που απευθύνεται προς τον ίδιο του τον εαυτό ο πλούσιος της σημερινής ευαγγελικής περικοπής, αγαπητοί μου αδελφοί, και μιλά στην ίδια του την ψυχή και την προσωποποιεί λέγοντας της ότι έχεις υλική αυτάρκεια και αυτοδυναμία ανθρωπίνων πραγμάτων και χρειωδών υλικών με τα οποία μπορεί να καλοπεράσει.

Με κανέναν άλλον δεν θα κοινωνήσεις τα αγαθά σου, σου ανήκουν, είναι δικά σου και μπορείς να τα διαχειριστείς όπως και όπου εσύ νομίζεις.

«Αναπαύου», βρες ανάπαυση σε αυτά. Kαλεί την ίδια του την ψυχική διάθεση ο πλούσιος να βρει ηρεμία και ανάπαυση σε όσα έχει αποκτήσει αλλά η ψυχή δεν χαίρεται με όσα έχει, αλλά με αυτά που είναι! Εδώ δε φαίνεται αδύναμη να μοιρασθεί άρα να ζήσει την χαρά της με κάποιον άλλον! Δεν μπορεί να χαρεί και ευφρανθεί έχοντας πράγματα που θα μοιρασθεί, που θα την οδηγήσουν στην χαρά να ζει με κάποιον άλλον άνθρωπο τον υλικό πλούτο και την καρποφορία που έχει αποκτήσει από τον κόπο των εργατών του. Αν μοιραζόταν τα αγαθά του με τους εργαζομένους σε αυτόν θα είχε την χαρά ότι τους προσέφερε κάτι για να χαρούν και εκείνοι.

Μελίσματα Ψαλτικής (ρμα΄) Μέλη Μαθηματαρίου, (Εις τα Εισόδια της Θεοτόκου) (1)

Μελίσματα Ψαλτικής
Μέλη Μαθηματαρίου
α) Όταν ενδύεται ο Αρχιερεύς
β) Εις την εορτήν των Εισοδίων τής Θεοτόκου


Περιεχόμενα αναρτήσεως:
α) "Περίζωσαι την ρομφαίαν σου..." Μέγιστο μάθημα εκ του Μαθηματαρίου. Όταν ενδύεται ο Aρχιερεύς, εκ του ψαλμού του πολυελέου της Θεοτόκου. Μέλος Γρηγορίου Πρωτοψάλτου, Ήχος Βαρύς. Ψάλλει ο Χορός Ψαλτών "Ψαλτικής Διάκονοι" υπό την διεύθυνση του Πρωτοψάλτου του Ιερού Ναού Εισοδίων της Θεοτόκου Φιλοθέης Ιωάννου Τσούνη.Μονοφωνάρηδες με σειρά ερμηνείας:
1) Ιωάννης Τσούνης (Χοράρχης)
Πρωτοψάλτης Ιερού Ναού Εισοδίων της Θεοτόκου Φιλοθέης.
2) Γεώργιος Κεσογλίδης,
Xορωδός Α΄ Χορού Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Αθηνών. 

3) Παναγιώτης Μιχαλιτσιάνος, Λαμπαδάριος Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Βριλησσίων. 
4) Εμμανουήλ Αβραάμ, Πρωτοψάλτης Ιερού Ναού Αγίου Τρύφωνος Παλλήνης.
5) Ιωάννης Τσούνης,
Πρωτοψάλτης Ιερού Ναού Εισοδίων της Θεοτόκου Φιλοθέης.

β) "Αγαλλιάσθω ο Δαυΐδ..." Μέγιστο μάθημα εκ του Μαθηματαρίου. Είς την εορτήν των Εισοδίων της Θεοτόκου, Μέλος Μανουήλ Χρυσάφου. Ήχος Α΄. Ψάλλει ο Πρωτοψάλτης του Ιερού Ναού Παναγίας Λαοδηγήτριας Θεσσαλονίκης και Χοράρχης του Χορού Ψαλτών "Φιλαθωνίτες" Δημήτριος Μανούσης.

Σημειώσεις: 
1) Η παραπάνω ηχογραφήσεις των μαθημάτων προέρχεται από το έργο «Μαθηματάριον: Ερμηνευτική και Μουσικολογική Σπουδή, Αθήναι 2017», σε επιμέλεια και συντονισμό του φιλολόγου και πρωτοψάλτου κ. Κωνσταντίνου Σκαρμούτσου, και υπάρχει δημοσιευμένη ΕΔΩ.  
Τόσο η εικόνα του εξωφύλλου, που υπάρχει στην αρχή του βίντεο, όσο και το μουσικό κείμενο του μαθήματος προέρχονται από την επανέκδοση του γ΄ τόμου της Πανδέκτης (Κωνσταντινούπολη, 1851), η οποία έγινε με την επιμέλεια του κ. Κωνσταντίνου Σκαρμούτσου στο πλαίσιο του ως άνω ψαλτικομουσικολογικού έργου και έλαβε τον τίτλο «Μαθηματάριον, ήτοι ανθολογία των μεγίστων μαθημάτων πάσης της εκκλησιαστικής ενιαυσίου ακολουθίας. Ακριβής μετατύπωσις της πατριαρχικής εκδόσεως του 1851, Αθήναι 2017».
2) Ο Χορός Ψαλτών "Νάξιοι Μελιστές" ευχαριστεί θερμά τον κ. Ιωάννη Τσούνη και τον κ. Δημήτριο Μανούση που χορήγησαν άδεια για να αναρτήσουμε τα συγκεκριμένα μαθήματα.

Σάββατο 18 Νοεμβρίου 2017

Οδοιπορικό στη Βυζαντινή Νάξο (κζ’) «Ο βυζαντινός ναός του Αγίου Ματθαίου στην Πλάκα». Από την Αρχαιολόγο Ειρήνη Βασιλάκη.

«Ο βυζαντινός ναός του Αγίου Ματθαίου στην Πλάκα »

Ειρήνης Βασιλάκη
Αρχαιολόγου

Ιερός Ναός Αγίου Ματθαίου στην Πλάκα της Νάξου

Στην πεδιάδα της Πλάκας σε απόσταση περίπου τριών χιλιομέτρων νοτιοδυτικά του οικισμού των Τριπόδων υπάρχει ο καμαροσκεπής, μονόχωρος ναός του Αγίου Ευαγγελιστού Ματθαίου με μεταγενέστερη ορθογώνια προσθήκη στα δυτικά (εικ. 1 Η όψη του ναού από τα βορειοδυτικά εξωτερικά). Ο ταπεινός, κατάλευκος ναΐσκος δεν προδίδει σήμερα με τις μικρές διαστάσεις του ότι έχει οικοδομηθεί στη θέση ενός από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα μνημεία της Παλαιοχριστιανικής Νάξου. Κατά το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα οικοδομήθηκε στη θέση αυτή μία μεγάλη τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με κιονοστοιχίες από έξι κίονες μεταξύ των κλιτών που έφεραν τόξα (εικ. 2 Η κάτοψη της παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Αποτυπώνεται με κόκκινο χρώμα ο
Εικ. 2
μεταγενέστερος ναός καθώς και το ψηφιδωτό δάπεδο). Το κεντρικό μεγαλύτερο κλίτος απέληγε ανατολικά σε μεγάλη αψίδα λείψανα της οποίας διατηρούνται εξωτερικά της σημερινής αψίδας του ναού. Το κεντρικό τμήμα του κεντρικού κλίτους είχε διακοσμηθεί με ψηφιδωτό δάπεδο τμήματα του οποίου διατηρούνται στο εσωτερικό του ναΐσκου και πρόσφατα συντηρήθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Ορθογώνιο πλαίσιο με συνεχόμενα κισσόφυλα περικλείει διάχωρα με πολύχρωμα γεωμετρικά μοτίβα (εικ. 3-6 Λείψανα του ψηφιδωτού δαπέδου που πρόσφατα συντηρήθηκαν από την ΕΦΑ Κυκλάδων). Στο εσωτερικό του ναΐσκου διατηρούνται ενσωματωμένα στις τοιχοποιίες και τα δάπεδα κίονες και αμφικιονίσκοι παραθύρων, κιονόκρανα και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη (εικ. 7 Κίονας με κιονόκρανο της βασιλικής ενσωματωμένος στο εσωτερικό του ναού). Νοτιοδυτικά του ναού διατηρείται μία μεγάλη μαρμάρινη μονολιθική κυλινδρική κολυμβήθρα που κοσμείται με εγχάρακτους σταυρούς κάτω από ημικυκλικά τόξα (εικ. 8 Η μαρμάρινη κολυμβήθρα). 

Μελίσματα Ψαλτικής (ρμ΄) Κυριακή Θ΄ Λουκά, 19.11.2017

 Μελίσματα Ψαλτικής
Κυριακή Θ΄ Λουκά
Ήχος Βαρύς, Εωθινό Β΄

  
α) "Την αιχμαλωσίαν Σιών..." Αναβαθμοί της Οκτωήχου. Μέλος Μανουήλ Πρωτοψάλτου, Ήχος Βαρύς. Ψάλλει ο αείμνηστος Πρωτοψάλτης Καβάλας Ματθαίος Τσαμκιράνης.
β) "Μετά μύρων...". Εωθινό Β΄ της Οκτωήχου. Μέλος επι τη βάση Θρασύβουλου Στανίτσα, Ήχος Β΄. Ψάλλει ο αείμνηστος Άρχων Υμνωδός της Μ.τ.Χ.Ε. Σπυρίδων Υφαντής. 
γ) Δοξολογία. Εκλογή στίχων εκ της Δοξολογίας. Μέλος Αθανασίου Βουγιουκλή, Ήχος Βαρύς Εναρμόνιος. Ψάλλει ο Άρχων Πρωτομαΐστωρ της Μ.τ.Χ.Ε. Μιχαήλ Καλαϊτζής.
δ) "Οι τα Χερουβείμ...". Χερουβικός Ύμνος. Ήχος Βαρύς Διατονικός. Ψάλλει ο Πρωτοψάλτης του Ιερού Ναού Παντανάσσης Πατρών  κ. Γεώργιος Μακρυγιάννης.

Πέμπτη 16 Νοεμβρίου 2017

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (οε΄) Ο Προφήτης Οβδιού

Ο Προφήτης Οβδιού

Θεοδώρου Ρόκα, 
Θεολόγου
Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας


"Δοχεῖον τοῦ Πνεύματος λαμπρόν, Ἀβδιοὺ γενόμενος, καὶ παρ' αὐτοῦ φωτιζόμενος, θεοειδέστατον, Προφητείας τρόπον, καὶ μελλόντων πρόγνωσιν, καὶ γνῶσιν ἀληθείας ἐπλούτησας καὶ νῦν ἱκέτευε, δωρηθῆναι ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν, τὴν εἰρήνην, καὶ τὸ μέγα ἔλεος". Αυτά αναφέρει το πρώτο στιχηρό του εσπερινού της 19ης Νοεμβρίου κατά την οποία εορτάζεται η μνήμη του προφήτη Οβδιού ή Αβδιού 
("Τῇ ΙΘ' τοῦ αὐτοῦ μηνός, Μνήμη τοῦ Ἁγίου προφήτου Ἀβδιού" 
Συναξάρι της εορτής).

Για τον προφήτη Οβδιού και το βίο του δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τίποτα. Από το φερώνυμο βιβλίο παρέχονται πληροφορίες μόνο για το όνομά του. Άγνωστος παραμένει και ο τρόπος κλήσεώς του στο προφητικό αξίωμα. Το όνομά του απαντά και ως Αβδιού, Οβδίας, Αβαδίας κλπ. και στη Βουλγάτα Abdias, όνομα συνηθισμένο για την Παλαιά Διαθήκη.

Ραββινικές παραδόσεις, που δεν ανταποκρίνονται στην ιστορική πραγματικότητα, ταυτίζουν τον προφήτη Οβδιού με τον προσήλυτο Εδωμίτη Οβδιού που μνημονεύεται στο Γ’ Βασ. 18,3-4 ως επιστάτης του οίκου του βασιλιά Αχαάβ, ως δούλος του Γιαχβέ και ως προστάτης ομάδας προφητών που φόνευε βασίλισσα Ιεζάβελ.

Τετάρτη 15 Νοεμβρίου 2017

(Μουσικό κείμενο) Λειτουργικά Βαρέως Διατονικού, Μέλος Παναγιώτη Παππά

Λειτουργικά σε Ήχο Βαρύ Διατονικό από τον Καθηγητή του Μουσικού Σχολείου Παλλήνης κ. Παναγιώτη Παππά.

Εκ του Μουσικού Βιβλίου "Η Ακολουθία της Θείας Λειτουργίας", Παναγιώτη Θ. Παππά, Αθήνα 1990.

Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Παναγιώτη Παππά για την άδεια να δημοσιεύσουμε τα εν λόγω λειτουργικά.

Download σε μορφή pdf ΕΔΩ

Τρίτη 14 Νοεμβρίου 2017

Τελετουργικά θέματα (να΄) Η θέση και η αμφίεση του ιεροκήρυκα κατά το λειτουργικό κήρυγμα.

Η θέση και η αμφίεση του ιεροκήρυκα κατά το λειτουργικό κήρυγμα. 

 Γεωργίου Ζαραβέλα
Θεολόγου
ΜΑ Ιστορικής Θεολογίας - Λειτουργικής ΕΚΠΑ
 
 
Η διακονία του Λόγου του Θεού συνιστά σημαντική πτυχή της λατρείας της Εκκλησίας. Το λειτουργικό κήρυγμα είναι αναπόσπαστο τμήμα της Θείας Λειτουργίας και η τέλεσή του οφείλει να αντιμετωπίζεται με τη δέουσα προσοχή, επιμέλεια και σεβασμό προς τον κηρυττόμενο Θείο Λόγο, αφενός, και προς το ακροατήριο – σύναξη, αφετέρου. Επιμέρους στοιχεία του ιερού κηρύγματος, μη ήσσονος σημασίας, αποτελούν η θέση και η αμφίεση του ιεροκήρυκα, ο οποίος διακονεί τη Λειτουργία του Λόγου.

Ο ιεροκήρυκας ή κήρυκας του Θείου Λόγου μπορεί στη σύγχρονη λειτουργική πρακτική να είναι κληρικός ή λαϊκός. Η Αρχαία Εκκλησία απέδιδε το δικαίωμα του κηρύγματος μόνο στους Αποστόλους και ακολούθως στους διαδόχους τους, τους επισκόπους. Η αποκλειστικότητα αυτή οφείλεται στην ιδιαίτερη σημασία που έχει η εκφορά του, χωρίς να παρεισφρέουν κακοδοξίες και ασχημοσύνες. Ο επίσκοπος, μεταγενέστερα, εκχώρησε για πρακτικούς λόγους το διακόνημα αυτό και στους πρεσβυτέρους, ώστε να καλυφθούν οι ποιμαντικές ανάγκες, ενώ αργότερα το ίδιο συνέβη κατ’ οικονομία και για ικανούς λαϊκούς, κυρίως θεολόγους. Ο κήρυκας, σε κάθε περίπτωση, οφείλει να ακολουθεί κάποιες γενικές, τεχνικές αρχές για την αρτιότερη δόμηση του έργου του, μεταξύ των οποίων και η θέση από την οποία εκφωνεί το κήρυγμα.

Δευτέρα 13 Νοεμβρίου 2017

Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο! Κυριακή Θ΄ Λουκά 19.11.2017

Η Ακολουθία του Εσπερινού, του Όρθρου και της Θείας Λειτουργίας της Κυριακής Θ΄ Λουκά!

Επιλογή, Επιμέλεια και Στοιχειοθεσία μελών Χρήστος Γ. Τσακίρογλου.

Download σε μορφή pdf ΕΔΩ

Κυριακή 12 Νοεμβρίου 2017

Κυριακάτικοι Στοχασμοί! Κυριακή Η΄ Λουκά! Από τον Πανοσ. Αρχιμ. Ιερόθεο Λουμουσιώτη

Πανοσ Αρχιμ.
Ιεροθέου Λουμουσιώτη
Ιεροκήρυκος Ι.Μ. Ύδρας

«ὁ δὲ εἶπε πρὸς αὐτόν· ἐν τῷ νόμῳ τί γέγραπται; πῶς ἀναγινώσκεις;» 
(Λουκ. ι, 26)


Απορίας άξιο είναι ο Κύριος γιατί δεν απαντά στον νομικό απευθείας στο ερώτημα του και του αντιστρέφει ένα ερώτημα. Γιατί το κάνει αυτό ο Ιησούς μας, αδελφοί μου; Ενώ θα μπορούσε να απαντήσει αμέσως και σαφώς στο ερώτημα που του ετίθετο;

Απαντά ετσι με ερώτημα διότι ο νομικός δεν ρωτάει απλά όπως οι υπόλοιποι ρωτάει για να παγιδεύσει τον Ιησού Χριστό με την απάντηση του. Ρωτάει για να απαντήσει κάπως ο Ιησούς και αυτό να μην είναι από την παράδοση της Παλαιάς Διαθήκης και άρα να ευρεθεί ο Ιησούς μας παραβάτης του Νόμου. Για αυτό ο Κύριος του λέει πες μας τι γράφει ο Νόμος. Τι λέει η παράδοση μας η κοινή και η απάντηση του Νομικού είναι κατευθείαν η ουσία του Νόμου να αγαπάς τον Θεό και τον άνθρωπο.

Σάββατο 11 Νοεμβρίου 2017

Μελίσματα Ψαλτικής (ρλθ΄) Κυριακή Η΄ Λουκά

Μελίσματα Ψαλτικής
Κυριακή Η΄ Λουκά
Ήχος Πλ. β΄, Εωθινό Α΄


α) "Τις μη μακαρίσει σε..." Δογματικό Θεοτοκίο της Οκτωήχου. Ήχος Πλ. β΄. Ψάλλουν Δοχειαρίτες Πατέρες.
β) "Εις το Όρος..." Εωθινό Α΄ της Οκτωήχου! Μέλος επι τη βάση Θρασύβουλου Στανίτσα, Ήχος Α΄. Ψάλλει ο αείμνηστος Άρχων Υμνωδός της Μ.τ.Χ.Ε. Σπυρίδων Υφαντής.
γ) "Αργή Δοξολογία..." Μέλος Γεωργίου Βιολάκη, Ήχος Πλ. β΄, Ψάλλουν Αγιορείτες Πατέρες.
δ) "Άξιον Εστίν..." Μεγαλυνάριο της Θεοτόκου, Μέλος Βασιλείου Νικολαΐδη Ζαγκλιβερινού, Ήχος Πλ. β΄. Ψάλλει ο Πρωτοψάλτης του Πανίερου Ναού Ευαγγελιστρίας Τήνου Στυλιανός Κοντακιώτης. 

Πέμπτη 9 Νοεμβρίου 2017

Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο! Κυριακή Η΄Λουκά

Η Ακολουθία του Εσπερινού, του Όρθρου και της Θείας Λειτουργίας της Κυριακής H΄ Λουκά!

Επιλογή, Επιμέλεια και Στοιχειοθεσία μελών Χρήστος Γ. Τσακίρογλου.

Download σε μορφή pdf ΕΔΩ


Τετάρτη 8 Νοεμβρίου 2017

Οδοιπορικό στη Βυζαντινή Νάξο (κστ’) «Ο πρόσφατα αποκατεστημένος ναός του Ταξιάρχη στα Μονοίτσια». Από την Αρχαιολόγο Ειρήνη Βασιλάκη

«Ο πρόσφατα αποκατεστημένος ναός του Ταξιάρχη στα Μονοίτσια»

Ειρήνης Βασιλάκη
Αρχαιολόγου

Εικ. 1 Η κάτοψη του ναού

Ο ναός του Ταξιάρχη βρίσκεται σε αγροκτηνοτροφική περιοχή κοντά στον οικισμό των Μονοικίων
της Τραγαίας. Αν και σήμερα είναι δίκλιτος, αρχικά ανήκε στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής (εικ. 1 Η κάτοψη του ναού όπως φαίνεται στην ενημερωτική πινακίδα που έχει τοποθετηθεί στο μνημείο). Μετά το 12ο αιώνα το νότιο κλίτος κατέπεσε, απομονώθηκε από τον υπόλοιπο ναό, κτίστηκε νέος τοίχος στα νότια και έτσι ο ναός μετατράπηκε σε δίκλιτο. Έγιναν αρκετές επεμβάσεις στο μνημείο στο πέρασμα του χρόνου (εικ. 2 Η ανατολική όψη του ναού εξωτερικά). 


Εικ. 2 Η ανατολική όψη του ναού εξωτερικά
Κατά τη διάρκεια ανασκαφής του χώρου περιμετρικά του ναού εντοπίστηκαν τάφοι στο σημείο όπου πριν υπήρχε το νότιο κλίτος. Παρομοίως βρέθηκαν τάφοι και στο εσωτερικό του μνημείου, στα βόρεια και στα δυτικά χωρίς όμως αξιόλογα ευρήματα. Κάποια στιγμή κατέρρευσε και ο βόρειος τείχος και ο ναός περιορίστηκε στο μεσαίο και μεγαλύτερο κλίτος (εικ. 3 Η δυτική όψη του ναού εξωτερικά).

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (οδ΄) Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και ο Ιησούς του Ναυή υμνολογούμενοι

Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και ο Ιησούς του Ναυή υμνολογούμενοι!

Θεοδώρου Ρόκα
Θεολόγου
Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

Η σημερινή ημέρα, Τετάρτη 8 Νοεμβρίου, είναι η εορτή της Συνάξεως των Παμμεγίστων Ταξιαρχών: "Τῇ Η' τοῦ αὐτοῦ μηνός, ἡ Σύναξις τῶν Ἀρχιστρατήγων Μιχαὴλ λοιπῶν καὶ Γαβριήλ, καί των ἁγίων ἀσωμάτων καὶ οὐρανίων Ταγμάτων" (Συναξάρι της εορτής). Ένα από τα τροπάρια του δεύτερου Κανόνα της εορτής των Ταξιαρχών αναφέρει "Ἱεριχώ, ὤφθη δυνάμεως Ἀρχιστράτηγος, πολεμοῦντι, πάλαι Ἰησοῦ τῷ Ναυῆ, νικοποιῶν καὶ ὑπερμαχῶν, Μιχαὴλ ὁ μέγας, τῶν Ἀσωμάτων ὁ ἔξαρχος, ὑφ' οὗ λαβὼν τὸ σθένος, ὁ θεράπων Κυρίου, δορυάλωτον εἷλε τὸ φρούριον" (Τροπάριο της δ' ωδής του δευτέρου Κανόνος των Ταξιαρχών), όπου γίνεται λόγος για την εμφάνιση του Αρχαγγέλου και Αρχιστρατήγου Μιχαήλ στον Ιησού του Ναυή λίγο πριν ο τελευταίος ξεκινήσει την επίθεσή του εναντίον της Ιεριχούς και αφού οι Ισραηλίτες είχαν εορτάσει το Πάσχα.