Παρασκευή 19 Ιανουαρίου 2018

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (πδ΄) Το Α' Αντίφωνο των Αναβαθμών του Πλ. δ' Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Το Α' Αντίφωνο των Αναβαθμών του Πλ. δ' Ήχου

Θεοδώρου Ρόκα
Θεολόγου
Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

Με το Α' Αντίφωνο των Αναβαθμών του πλαγίου τετάρτου (πλ. δ') ήχου ολοκληρώνεται ο κύκλος της ερμηνείας του Α' Αντιφώνου των Αναβαθμών των οκτώ ήχων της Παρακλητικής ώστε από την επόμενη φορά να παραχωρήσει τη θέση του στην ερμηνεία του δευτέρου Αντιφώνου των Αναβαθμών. Έτσι λοιπόν την ερχόμενη Κυριακή, Κυριακή του πλαγίου τετάρτου ήχου, θα ψαλλούν κανονικά στη θέση τους τα Αντίφωνα των Αναβαθμών, εκ των οποίων το πρώτο είναι το ακόλουθο:

"Ἐκ νεότητός μου ὁ ἐχθρός με πειράζει, ταῖς ἡδοναῖς φλέγει με, 
ἐγὼ δὲ πεποιθώς, ἐν σοὶ Κύριε τροποῦμαι τοῦτον".

"Οἱ μισοῦντες Σιών, γενηθήτωσαν δή, πρὶν ἐκσπασθῆναι ὡς χόρτος· 
συγκόψει γὰρ Χριστός, αὐχένας αὐτῶν, τομῇ βασάνων".

Δόξα... Καὶ νῦν ...

"Ἁγίῳ Πνεύματι, τὸ ζῆν τὰ πάντα, φῶς ἐκ φωτός, Θεὸς μέγας, 
σὺν Πατρὶ ὑμνοῦμεν αὐτὸ, καὶ τῷ Λόγῳ".


Ο πρώτος στίχος του Α' Αντιφώνου των Αναβαθμών του πλ. δ' ήχου ("Ἐκ νεότητός μου ὁ ἐχθρός με πειράζει, ταῖς ἡδοναῖς φλέγει με, ἐγὼ δὲ πεποιθώς, ἐν σοὶ Κύριε τροποῦμαι τοῦτον") αναφέρεται στα εξής. Μετά την επιστροφή από τη βαβυλώνιο αιχμαλωσία ο ιουδαϊκός λαός εμποδιζόταν από τους γύρω από αυτόν λαούς να οικοδομήσει το Ναό των Ιεροσολύμων και γι αυτό το λόγο έψελναν τον ΡΚΗ' Ψαλμό, ο οποίος στον πρώτο του στίχο εκφράζει το το μένος των γύρω λαών προς τον Ισραήλ: ("πλεονάκις ἐπολέμησάν με ἐκ νεότητός μου, εἰπάτω δὴ ᾿Ισραήλ πλεονάκις ἐπολέμησάν με ἐκ νεότητός μου, καὶ γὰρ οὐκ ἠδυνήθησάν μοι" Ψαλμ. 128,1-2). Τα ανθρώπινα πάθη είναι πολλά και ο εχθρός του ανθρώπου εισάγει τα ανάλογα πάθη και εμπόδια στην εργασία των εργατών του αμπελώνος του Κυρίου, όπως πολύ όμορφα σχολιάζει ο ιερός Ψαλμωδός λέγοντας: "ὅτι κατεδίωξεν ὁ ἐχθρὸς τὴν ψυχήν μου, ἐταπείνωσεν εἰς γῆν τὴν ζωήν μου, ἐκάθισέ με ἐν σκοτεινοῖς ὡς νεκροὺς αἰῶνος" (Ψαλμ. 142,3).

Ο δεύτερος στίχος του Α' Αντιφώνου των Αναβαθμών του πλ. δ' ήχου ("Οἱ μισοῦντες Σιών, γενηθήτωσαν δή, πρὶν ἐκσπασθῆναι ὡς χόρτος· συγκόψει γὰρ Χριστός, αὐχένας αὐτῶν, τομῇ βασάνων") φαίνεται να έχει υπόβαθρο τους στίχους 5 και 6 από τον ΡΚΗ' Ψαλμό: ("Αἰσχυνθήτωσαν καὶ ἀποστραφήτωσαν εἰς τὰ ὀπίσω πάντες οἱ μισοῦντες Σιών. Γενηθήτωσαν ὡσεὶ χόρτος δωμάτων, ὃς πρὸ τοῦ ἐκσπασθῆναι ἐξηράνθη"). Ο Ψαλμός ΡΚΗ' είναι ένας ύμνος ευχαριστίας και κάνει μια αναδρομή στην ιστορία του Ισραήλ. Θυμάται τις ταλαιπωρίες που υπέστη ο ισραηλιτικός λαός και εκφράζει ταυτόχρονα την επιθυμία για ανατροπή των καταπιεστών. Όσοι λοιπόν παρίστανται ως εχθροί του όρους όπου ο Κύριος ορκίστηκε οτι θα ανοικοδομήσει το Ναό του πρόκειται να ντροπιαστούν μπροστά στον Ύψιστο.

Ο τρίτος στίχος του Α' Αντιφώνου ("Ἁγίῳ Πνεύματι, τὸ ζῆν τὰ πάντα, φῶς ἐκ φωτός, Θεὸς μέγας, σὺν Πατρὶ ὑμνοῦμεν αὐτὸ, καὶ τῷ Λόγῳ") κάνει την αναφορά του και αυτός, όπως κάθε τρίτος στίχου εκάστου Αντιφώνου στο τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος. Το Άγιο Πνεύμα είναι εκείνο που ζωογονεί τα πάντα και ειδικά την ανθρώπινη ψυχή, η οποία λαμβάνει από εκείνο τη ζωή, την πνοή, την αιτία της υπάρξεώς της, τα πάντα γενικώς και αυτό το γεγονός οφείλεται στην ομοουσιότητά του προς τον Θεό Πατέρα και τον Υιό και Λόγο του Θεού.


Βιβλιογραφία:
Καϊμάκη Δημήτρη, Σύντομο Υπόμνημα στους Ψαλμούς, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2010.
Κάλλιστου του Ξανθόπουλου Νικ., Ερμηνεία εις τους Αναβαθμούς της Οκτωήχου, Εν Ιεροσολύμοις 1862.

1 σχόλιο:

Σχόλιο Ιστολογίου

Οι απόψεις που εκφράζονται, απηχούν την προσωπική γνώμη του εκάστοτε γράφοντος.

Γράψτε το σχόλιό σας και απλά περιμένετε λίγες ώρες μέχρι να το δείτε δημοσιευμένο.

Σχόλια που τηρούν στοιχειώδη κανόνες ευπρέπειας είναι αυτονόητο ότι αποτελούν αφορμή διαλόγου και ουδέποτε θα λογοκριθούν.

Δεν επιτρέπονται σχόλια που συκοφαντούν κάποιο πρόσωπο, που περιέχουν υβριστικούς χαρακτηρισμούς κλπ. Για τον λόγο αυτό ενεργοποιήθηκε η προ-έγκριση για να αποφευχθούν κρούσματα προσβλητικής συμπεριφοράς διότι οφείλουμε να διαφυλάξουμε την αξιοπρέπεια του ιστολογίου μας.

Ανώνυμα σχόλια ή σχόλια με ψευδώνυμο ενδέχεται να διαγραφούν για την διαφύλαξη της ποιότητας. Τα σχόλια δεν είναι πεδίο στείρας αντιπαράθεσης αλλά προβληματισμού και γόνιμου διαλόγου.