Οδοιπορικό στη Βυζαντινή Νάξο (μθ’) «Ο βυζαντινός ναός της Παναγίας του Χριστού στο Μπούργο της Χώρας»

                                                                                                                          Ειρήνης Βασιλάκη 

Αρχαιολόγου

Ο Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως τού Σωτήρος
ο επονομαζόμενος "Παναγίας τού Χριστού"

Ο Μπούργος είναι ο οχυρωμένος οικισμός έξω από το φράγκικο Κάστρο της Χώρας[1]. Στο κέντρο του ξεχωρίζει – ανάμεσα στην πληθώρα των οικιών, των ναών και των μονυδρίων, μέσα στα δαιδαλώδη δρομάκια – ο τρούλος της εκκλησίας της Παναγίας του Χριστού. Ο ναός είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Πρόκειται για τρουλαία εκκλησία που διαθέτει πλάγιο νάρθηκα με επίπεδη στέγη. Ο εντυπωσιακός κατάλευκος τρούλος είναι εξωτερικά οκτάπλευρος και περιλαμβάνει τόξα με διαφορετικό βάθος, γεγονός που του προσδίδει πλαστικότητα (εικ. 1 Εσωτερική άποψη του τρούλου). Τόσο η θύρα όσο και τα παράθυρα διακοσμούνται από πλούσια λιθανάγλυφα στοιχεία (εικ. 2 Η θύρα του ναού με την ανάγλυφη διακόσμηση) (εικ. 3 Η δυτική όψη του ναού εξωτερικά με το δίλοβο καμπαναριό). 

Εικ. 1

Εικ. 2

Εικ. 3

Στο εσωτερικό του ναού την προσοχή του προσκυνητή τραβάει το καλής τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο με τις αξιόλογες εικόνες του, τα οξυκόρυφα τόξα που στηρίζουν την ανωδομή καθώς και το μαρμάρινο δάπεδο. Δύο από τις εικόνες του τέμπλου αποδίδονται στο σπουδαίο αγιογράφο Άγγελο Ακοτάντο από την Κρήτη, ο οποίος επισκέφτηκε τη Νάξο και κόσμισε μερικούς από τους βυζαντινούς ναούς της Χώρας με τα μοναδικά του έργα. (εικ. 4 Άποψη του εσωτερικού του ναού και του τέμπλου) (εικ. 5 Η δεσποτική εικόνα του Χριστού) (εικ. 6 Η δεσποτική εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, ιδρυτού της τοπικής μας εκκλησίας). Όπως έχει διαπιστωθεί, οι εσωτερικές επιφάνειες του μνημείου ήταν αγιογραφημένες. Δυστυχώς όμως, μόνο ένα μικρό τμήμα από την παράσταση του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου διασώζεται. Στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας υπάρχει το ναΰδριο του Αγίου Αντύπα, επισκόπου Περγάμου. 

Εικ. 4

Εικ. 5

Εικ. 6

Ο ναός της Παναγίας του Χριστού λειτουργείται περιστασιακά και σίγουρα ο προσκυνητής – ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες – επισκεπτόμενος και προσευχόμενος εκεί έρχεται σε κατάνυξη και αισθάνεται κάτι από το βυζαντινό και ενετικό παρελθόν της πόλης, όταν οι ντόπιοι προσέτρεχαν σε αυτόν για να ζητήσουν την προστασία του Θεού από τις πειρατικές επιδρομές. (εικ. 7 Η εικόνα της Παναγίας της εν Καρδιώτισσας) (εικ. 8 Αγιογραφημένο κουτί εισφορών του ναού του έτους 1924).

Εικ. 7

Εικ. 8

---

[1]Μαστορόπουλος Γ., «Ναοί και μονύδρια της Χώρας Νάξου κατά την εποχή του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη», ΕΕΚΜ ΙΘ΄, 2005.