(Νέα έκδοση λειτουργικού ενδιαφέροντος) Η Πρόθεση.Μελέτη Λειτουργική, Ιστορική-Θεολογική. Του Γεωργίου Κεσελόπουλου

Κυκλοφόρησε, από το Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου, το δίτομο έργο του Γεωργίου Αν. Κεσελόπουλου, Λέκτορα στο Τμήμα Θεολογίας του Πανεπιστημίου «ΛΟΓΟΣ» της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας, με τίτλο: Η Πρόθεση, Μελέτη Λειτουργική, Ιστορική–Θεολογική (8oς-15οςαιώνας), Λευκωσία 2018. Πρόκειται για την έντυπη έκδοση της διδακτορικής του διατριβής, η οποία υποστηρίχθηκε επιτυχώς στο Pontificio Istituto Orientale της Ρώμης. 

Στην έρευνα αυτή, ο συγγραφέας εξετάζει λεπτομερώς και παρουσιάζει την εξέλιξη της Ακολουθίας της Προθέσεως, δηλαδή της προπαρασκευαστικής εκείνης ακολουθίας του Βυζαντινού Λειτουργικού Τύπου, η οποία προηγείται κάθε θείας Λειτουργίας. Ειδικότερα, οριοθετεί την αφετηρία της ιστορικής του έρευνας στον 8ο αιώνα, κατά την οποία εντοπίζεται ο πρώτος, άμεσος χειρόγραφος μάρτυρας της ευχής της Προθέσεως, που εκφωνείται στην αρχή της θείας Λειτουργίας. Στη συνέχεια, ο Κεσελόπουλος καταγράφει την πορεία εξέλιξης της ευχής σε μια πλήρη και αυτοτελή ακολουθία, διαδικασία η οποία ολοκληρώθηκε τον 15ο αιώνα. 

Ο πρώτος τόμος του έργου περιλαμβάνει την Εισαγωγή, τέσσερα Κεφάλαια, τα Συμπεράσματα, καθώς και πλούσια Βιβλιογραφία σχετική με το θέμα. Στον τόμο αυτόν παρουσιάζονται, χρονολογικά, οι πηγές, διαχωρισμένες σε διάφορες κατηγορίες, η εξέλιξη της τελετουργίας της Προθέσεως, η θεολογική της ερμηνεία στο πέρασμα των αιώνων και τέλος το θέμα της σημασίας των όρων «Πρόθεση» και  «Προσκομιδή». 

Στον δεύτερο τόμο, με τίτλο Παράρτημα Κειμένων, εκδίδονται πηγές (από 54 Ευχολόγια και 19 Διατάξεις), οι οποίες αφορούν στην Πρόθεση. Αρκετά από τα κείμενα που περιλαμβάνονται στον τόμο εκδίδονται εδώ για πρώτη φορά, ενώ άλλα εντοπίζονται μέχρι τώρα μόνον σε παλαιές, δυσεύρετες εκδόσεις, οι οποίες δεν ακολουθούν τις σύγχρονες επιστημονικές αρχές εκδόσεων λειτουργικών κειμένων. 

Μαζί με την ιστορική έρευνα, στην οποία διαφαίνεται η αλληλεπίδραση διαφόρων, τοπικών, λειτουργικών παραδόσεων, από τις οποίες μόνον κάποιες επικρατούν, ο συγγραφέας στέφει ιδιαιτέρως την προσοχή του στην άρρηκτη σχέση μεταξύ λειτουργικής πράξης και θεολογικού υπομνηματισμού. Σημειώνει ότι όσα τελούνται στη θεία λατρεία γίνονται αφορμή για θεολογικό σχολιασμό, ενώ, ταυτόχρονα, η κάθε πρωτότυπη ερμηνευτική προσέγγιση αποτελεί και αφορμή ή πλαίσιο για να προστεθούν νέα στοιχεία στη λατρεία της Εκκλησίας. Αυτό το λειτουργικό φαινόμενο συντελείται κατά ιδιάζων τρόπο στην Ακολουθία της Προθέσεως. 

Η μελέτη του Γ. Κεσσελόπουλου χαρακτηρίζεται από συστηματικότητα και σαφήνεια. Βοηθά στην καλύτερη κατανόηση της σχέσεως μεταξύ λειτουργικής πράξεως και θεολογίας, έχοντας ως κύριο άξονα την Ακολουθία της Προθέσεως. Δίνει, τέλος, με την έκδοση των σχετικών κειμένων από τη ελληνική χειρόγραφη παράδοση, νέα στοιχεία και πληρέστερη εικόνα περί του θέματος που πραγματεύεται. Αποτελεί, ως εκ τούτου, ουσιαστική συμβολή στη μελέτη της ιστορίας και της θεολογίας της θείας λατρείας και δη της Ακολουθίας της Προθέσεως.

Πηγή: Εργαστήριο Λειτουργικών Μελετών