Υμνογραφικά Ερμηνευτικά (ρκδ΄) Το Προεόρτιο Απολυτίκιο των Θεοφανείων! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Παρασκευή 4 Ιανουαρίου σήμερα, τρίτη ημέρα που η Εκκλησία εορτάζει τα προεόρτια της μεγάλης εορτής των Θεοφανείων και ένεκα του γεγονότος που η ημέρα των Φώτων συμπίπτει με την Κυριακή, θέσπισε η Ορθόδοξος Εκκλησία να ψάλλεται κατά την Παρασκευή προ των Φώτων η Ακολουθία των Μεγάλων Βασιλικών Ωρών και μάλιστα λίγο πριν ξεκινήσουν οι χοροί να ψάλλουν τα Ιδιόμελα. Στην Ακολουθία αυτή δεσπόζει το προεόρτιο Απολυτίκιο της 5ης Ιανουαρίου, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Ἀπεστρέφετο ποτέ, ὁ Ἰορδάνης ποταμός, τῇ μηλωτῇ Ἐλισαιέ, ἀναληφθέντος Ἠλιού, καὶ διῃρεῖτο τὰ ὕδατα ἔνθεν καὶ ἔνθεν· καὶ γέγονεν αὐτῷ ξηρὰ ὁδὸς ἡ ὑγρά, εἰς τύπον ἀληθῶς τοῦ Βαπτίσματος, δι᾽ οὗ ἡμεῖς τὴν ῥέουσαν, τοῦ βίου διαπερῶμεν διάβασιν, Χριστὸς ἐφάνη, ἐν Ἰορδάνῃ, ἁγιάσαι τὰ ὕδατα".

Το προεόρτιο Απολυτίκιο δεν κάνει λόγο για τα περιστατικά που έλαβαν χώρα κατά τη Βάπτιση του Κυρίου, αλλά για δυο περιστατικά που συνέβησαν κατά τους χρόνους της Παλαιάς Διαθήκης και μάλιστα στους χρόνους εκείνους όπου η γνήσια προφητεία αντιμετώπιζε το ψεύδος και την πλάνη των ψευδοπροφητών των ειδώλων. Το προεόρτιο Απολυτίκιο λοιπόν αναφέρεται σε δυο περιστατικά που έλαβαν χώρα όταν δρούσαν και κήρυτταν οι προφήτες Ηλίας και Ελισαίος.

Το πρώτο περιστατικό απαντά στο Δ' βιβλίο των βασιλειών, σύμφωνα με τη διήγηση του οποίου: "Καὶ πεντήκοντα ἄνδρες υἱοὶ τῶν προφητῶν καὶ ἔστησαν ἐξεναντίας μακρόθεν· καὶ ἀμφότεροι ἔστησαν ἐπὶ τοῦ ᾿Ιορδάνου. Καὶ ἔλαβεν ᾿Ηλιοὺ τὴν μηλωτὴν αὐτοῦ καὶ εἵλησε καὶ ἐπάταξε τὸ ὕδωρ, καὶ διῃρέθη τὸ ὕδωρ ἔνθα καὶ ἔνθα, καὶ διέβησαν ἀμφότεροι ἐν ἐρήμῳ" (Δ' Βασ. 2,7-8). Σύμφωνα με τη διήγηση αυτή στη μια άκρη του Ιορδάνη ποταμού βρίσκονταν ο προφήτης Ηλίας με τον προφήτη Ελισαίο και στην απέναντι όχθη οι υιοί των προφητών που ήθελαν να συναντήσουν τους δυο αυτούς ιερούς άνδρες τότε ο Ηλίας πήρε τη μηλωτή του, χτύπησε τα νερά του Ιορδάνη και ο ποταμός σχίσθηκε στα δυο με αποτέλεσμα να φανεί η ξηρά και να περπατήσουν πάνω της οι δυο αυτοί άνδρες και να περάσουν απέναντι. Το περιστατικό αυτό προτυπώνει τη διακοπή της ορμής του Ιορδάνη ποταμού κατά τη στιγμή της Βάπτισης του Κυρίου.

Το άλλο περιστατικό αναφέρεται αποκλειστικά στη μηλωτή του Ηλία, η οποία μηλωτή, δηλ. το πανωφόρι του προφήτη Ηλία, συμβολίζει εν προκειμένω την παρουσία του Πνεύματος του Θεού και προτυπώνει την κάθοδο του Παναγίου Πνεύματος στον Ιορδάνη ποταμό κατά τη στιγμή της Βάπτισης του Κυρίου. Παράλληλα προτυπώνει το καθολικό Βάπτισμα όλων των Χριστιανών κατά το οποίο ο μέχρι πρότινος δέσμιος της αμαρτίας άνθρωπος ελευθερώνεται από τα δεσμά της και οδεύει προς το φως το αληθινό.