Κυριακάτικοι Στοχασμοί! Η υπέρβαση της κρίσεως.

Η υπέρβαση της κρίσεως.

Πανοσ. Αρχιμανδρίτου

Φιλαρέτου Ναπ. Σπανοπούλου

Ιεροκήρυκος Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας

M.Sc

Η λέξη υπέρβαση είναι μια λέξη που εύκολα την προφέρουμε, δύσκολα όμως την εφαρμόζουμε στην προσωπική μας ζωή. Η λέξη «υπέρβαση» αρχικά σημαίνει το ξεπέρασμα των υφιστάμενων καθιερωμένων ορίων, ουσιαστικά όμως αναφέρεται στη πράξη του να ξεπερνώ τα τιθέμενα πλαίσια, υπονοώντας συνάμα και μια υπερνίκηση κάποιων δυσκολιών, ήτοι την επιτυχή αντιμετώπιση μιας κατάστασης, ξεπερνώντας τα όρια μέσα στα οποία αυτή διαμορφώθηκε. Θα τολμούσαμε να πούμε πώς αυτός ακριβώς είναι ο απώτερος και εσχατολογικός σκοπός και στόχος κάθε ανθρώπου, πολλώ δε μάλλον του χριστιανού ανθρώπου. Σκοπός λοιπόν όλων μας είναι να γίνουμε υπερβατικοί άνθρωποι, να υπερβούμε τον τετριμμένο, χοϊκό και πτωτικό ανθρώπινο χαρακτήρα μας και μέσω αυτής της υπερβατικότητάς μας, ξεπερνώντας τα διαφραγματικά ανθρώπινα όρια να αναχθούμε ξεπερνώντας την προσωπική μας κρίση σε μία ευρύτερη υπέρβαση της λεγομένης κοινωνικής – οικονομικής κρίσης.

Οι υπερβάσεις όμως για τους σημερινούς σύγχρονους και προοδευμένους ανθρώπους, δυστυχώς δεν είναι τόσο εύκολες. Ζώντας οι άνθρωποι σήμερα εντός των ορίων μιας πολυπολιτισμικής και πλουραλιστικής κοινωνίας, ζώντας σε όρια υπέρμετρης ευμάρειας και ενός νεοπλουτισμού και άκρατου υπερκαταναλωτισμού και υπό το πρίσμα μιας εγωκεντρικής ζωής, αναπόφευκτα οδηγήθηκε σε έναν εκτροχιασμό από την τελική πορεία και από τον τελικό προορισμό της ζωής του. Είναι κρίμα για όλους μας ότι δεν έχουμε ακόμα συνειδητοποιήσει ότι ο άνθρωπος δεν ζει για το τώρα, αλλά για το μετά. Ότι δεν υπάρχει για το σήμερα, αλλά για το αύριο, ζει για να πετύχει την εσχατολογική του τελείωση μέσω της υπερβάσεως του εαυτού του. Δεν έχουμε κατανοήσει ότι αυτή η ζωή είναι μια περίοδο προετοιμασίας για την μετέπειτα λύτρωσή μας, διότι «οὐ γὰρ ἔχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν, ἀλλὰ τὴν μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν». (Εβρ. 13,14) όπως τονίζει εύστοχα ο Απόστολος Παύλος, διαγράφοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την προσκαιρότητά μας στην παρούσα ζωή.

Στις πιο κάτω γραμμές αυτού του άρθρου θα καταθέσουμε μερικές προσωπικές μας απόψεις σχετικά με τα αίτια της σημερινής υφιστάμενης κρίσεως και εν συνεχεία θα αναφερθούμε στον τρόπο υπερβάσεώς τους. Μερικά από τα αίτια που ώθησαν τον άνθρωπο σε αυτή την γενικευμένη κρίσιμη κατάσταση, η οποία διατρέχει πλέον όλους τους τομείς του καθημερινού βίου του σημερινού ανθρώπου είναι:

1. Ο εγωκεντρισμός του ανθρώπου. Ο σημερινός άνθρωπος έχει θέσει ως κέντρο της ζωής του το «εγώ του» αδιαφορώντας για τον άλλο, για τον δίπλα του. Ενδιαφέρεται μόνο για την δική του καλοπέραση και καθόλου για το πόνο και την δυστυχία του άλλου. Μάλιστα ενίοτε αισθάνεται τον πλησίον του ως απειλή, ως κόλασή του, για να θυμηθούμε εδώ και την θέση του Γάλου Φιλοσόφου Jean-Paul Sartre, ο οποίος τόνιζε ότι «ο άλλος είναι η κόλασή μου».
2. Η φιλαυτία του ανθρώπου. Η υπέρμετρη αγάπη για τον εαυτό μας συνεπάγεται με την αδιαφορία μας για τις ανάγκες των άλλων. Η φιλαυτία είναι μια βασική αιτία που μας αναισθητοποιεί γύρω από τα ποικίλα κοινωνικά προβλήματα, εφόσον η μόνη μας εμμονή είναι η αγάπη του εαυτού μας.
3. Η διαγραφή του Θεού από την ζωή του ανθρώπου. Ο σύγχρονος άνθρωπος, θέλησε να ξεπεράσει την δύναμη του Θεού και να στηριχθεί στα δικά του αδύναμα και ξεπερασμένα πόδια. Δυστυχώς όμως τον πρόδωσαν με τα γνωστά αποτελέσματα.
4. Η αντικατάσταση του Θεού με τις τεχνολογικές επιτεύξεις. Ο σύγχρονος άνθρωπος μεθυσμένος από τις τεχνολογικές επιτεύξεις, που ο ίδιος ο Θεός άλλωστε τις παραχώρησε προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, αντικατέστησε ακόμα και την ίδια την παρουσία του Θεού με ανθρώπινα δημιουργήματα.
5. Ο υπερκαταναλωτισμός του ανθρώπου. Η εποχή μας εύστοχα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η εποχή του κορεσμού. Ο άνθρωπος από την μανία του καταναλωτισμού οδηγήθηκε σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις που έφταναν στα όρια της καταναλωτικής μανίας.
6. Ο Νεοπλουτισμός του ανθρώπου. Περισσότερο από κάθε άλλη εποχή ο σημερινός άνθρωπος προσπάθησε εν μια νυκτί να αποκτήσει πλούτοι και υλικά αγαθά. Αξίζει να θυμηθούμε την ασύστολη και απερίσκεπτη ζήτηση των ανθρώπων ώστε να αποκτήσουν τα γνωστά στις μέρες μας εορτοδάνια που έφταναν στα όρια της αφροσύνης.
7. Η πεποίθησης τους ανθρώπου ότι μπορεί να τα καταφέρει μόνος του. Ο άνθρωπος έδιωξε τον Θεό από την ζωή του, υπονοώντας ότι δεν τον έχει καθόλου ανάγκη και ότι μόνος του έχει την δύναμη να ανταπεξέλθει, αλλά μάταια.

Η λύσις όμως δεν μπορεί να επέλθει από μόνη της, ούτε είναι δυνατόν ο άνθρωπος, ο οποίος δημιούργησε αυτή την κρίση να καταφέρει να την λύση από μόνος του. Για να λυθεί ο «γόρδιος δεσμός» της σημερινής κρίσεως χρειάζεται ένας άλλος Αλέξανδρος που με το κοφτερό του σπαθί θα ανακόψει την συνέχιση του σημερινού δράματος, και αυτός δεν είναι άλλος αρχικά από τον ίδιο μας τον εαυτό. Εμείς δημιουργήσαμε αυτά τα δεινά, με τις πράξεις μας και την ζωή μας και εμείς πρέπει και να τα διορθώσουμε, ο Θεός απλά μας αφήνει να φτάσουμε στο απαιτούμενο πνευματικό μας τέλμα για να επέμβει τότε σωστικά. Ο Θεός κινούμενος παιδαγωγικά μας αφήνει μόνοι μας να κατανοήσουμε την τραγικότητά μας και υπερβαίνοντας αυτή να επιστρέψουμε στην τροχιά της ζωής μας, που είναι τροχιά εσχατολογική. Μας αφήνει ως έμπειρος πατέρας, μόνοι μας ως άλλοι άσωτοι υιοί να κατανοήσουμε την λανθασμένη πορεία μας και να επιστρέψουμε στην πατρική εστία μετανοιωμένοι. Διότι μετάνοια σημαίνει μεταμέλεια, αλλαγή σκέψης και στις μέρες μας αυτό πραγματικά χρειάζεται. Ας δούμε όμως μερικούς τρόπους υπερβάσεως της κρίσης:

1. Ο ετεροκεντρισμός του ανθρώπου. Επιβάλλεται να θέσουμε ως κέντρο της ζωής μας όχι το εγώ μας και τον εαυτό μας, αλλά τον συνάνθρωπό μας. Στις μέρες μας πέρα από κάθε άλλη εποχή είναι επίκαιρα τα λόγια του μεγάλου Μακρυγιάννη ότι θα πρέπει να είμαστε στο «εμείς» και όχι στο «εγώ». Διότι το να αγαπάς δεν είναι τίποτα το να σ' αγαπάνε είναι κάτι. Το να αγαπάς και να σ' αγαπάνε όμως είναι το παν.
2. Αποδοχή και σεβασμός της διαφορετικότητας και ετερότητας του άλλου. Το να παλεύεις για το ψωμί σου είναι θεμιτό και επαινετό, το να αγωνίζεσαι όμως για το ψωμί του άλλου τότε αυτό είναι υπέρτατή πράξη αλτρουισμού.
3. Η επανατοποθέτηση του Θεού στην ζωή του ανθρώπου. Ας αφήσουμε και πάλι χώρο στην καρδία μας για να επανέλθει ο Θεός. Άνθρωπος αποκομμένος και αποστασιοποιημένος από τον Θεό, ή δαιμονιώδες ή κτηνώδες χαρακτηρίζεται από τους Πατέρες.
4. Η μετρημένη ζωή του ανθρώπου. «Μέτρον άριστον». Λόγια σοφά των αρχαίων προγόνων μας που μέχρι και σήμερα χαρακτηρίζονται ως χρυσός κανόνας και αλάνθαστη πυξίδα για την πορεία της ζωής μας.
5. Η κατανόηση της ανθρώπινης αδυναμίας. Μόνο όταν κατανοήσουμε την ελαχιστότητά μας θα ζητήσουμε πραγματική βοήθεια από το Θεό ώστε να εξέλθουμε από τον λάκκο που έχουμε πέσει.
6. Η κατανόηση εκ μέρους του ανθρώπου της λανθασμένης του πορείας. Όχι πορεία πλουτισμού, αλλά θεώσεως και σωτηρίας.