Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρλ΄) Τα Αναστάσιμα Κοντάκια τού Βαρέως και Πλ.δ΄ Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Με το Κοντάκιο του Όρθρου του πλαγίου τετάρτου (πλ. δ') ολοκληρώνεται η σειρά ερμηνείας των Αναστασίμων Κοντακίων της Οκτωήχου. Παρατίθεται επίσης και το Κοντάκιο του βαρέως ήχου και ερμηνεύονται και τα δύο μαζί, αρχής γενομένης από το Κοντάκιο του πλαγίου τετάρτου ήχου που είναι το ακόλουθο:

"Ἐξαναστὰς τοῦ μνήματος, τοὺς τεθνεῶτας ἥγειρας, καὶ τὸν Ἀδὰμ ἀνέστησας, καὶ ἡ Εὔα χορεύει ἐν τῇ σῇ Ἀναστάσει, καὶ κόσμου τὰ πέρατα πανηγυρίζουσι, τῇ ἐκ νεκρῶν Ἐγέρσει σου Πολυέλεε".

Το δε Κοντάκιο του βαρέως ήχου είναι το εξής:

"Οὐκ έτι τὸ κράτος τοῦ θανάτου, ἰσχύσει κατέχειν τοὺς βροτούς· Χριστὸς γὰρ κατῆλθε συντρίβων, καὶ λύων τὰς δυνάμεις αὐτοῦ, δεσμεῖται ὁ ᾍδης, Προφῆται συμφώνως ἀγάλλονται. Ἐπέστη λέγοντες Σωτήρ, τοῖς ἐν πίστει, ἐξέρχεσθε οἱ πιστοὶ εἰς τὴν ἀνάστασιν".

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρκθ΄) Τα Αναστάσιμα Κοντάκια τού Πλ. α΄ και Πλ. β΄ Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα,
Θεολόγου
υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Παραθέτουμε ακολούθως το αναστάσιμο Κοντάκιο του πλαγίου τού πρώτου ήχου (πλ. α') που δεν δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα και εν συνεχεία το αναστάσιμο Κοντάκιο του πλαγίου τού δευτέρου ήχου (πλ. β').

"Πρὸς τὸν Ἅδην Σωτήρ μου συγκαταβέβηκας, καὶ τὰς πύλας συντρίψας ὡς παντοδύναμος, τοὺς θανόντας ὡς Κτίστης συνεξανέστησας, καὶ θανάτου τὸ κέντρον Χριστὲ συνέτριψας, καὶ Ἀδὰμ τῆς κατάρας ἐρρύσω Φιλάνθρωπε· διὸ πάντες σοι κράζομεν· Σῶσον ἡμᾶς Κύριε".

Έχοντας παραδώσει το Πνεύμα του πάνω στο Σταυρό που τον καθήλωσαν οι σταυρωτές του, το πανακήρατο Σώμα Του παρέμεινε στον Τάφο για τρις ημέρες, ενώ η ψυχή του που ασφαλώς ήταν ενωμένη με τη Θεότητα του Υιού και Λόγου του Θεού κατήλθε στον Άδη για να λυτρώσει όλους όσους πίστεψαν στο λυτρωτικό του κήρυγμα.

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρκη΄) Το Αναστάσιμο Κοντάκιο τού Δ΄ Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

                                                                                                      υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Στη σειρά ερμηνείας των αναστασίμων Κοντακίων ακολουθεί το Κοντάκιο του Όρθρου της Κυριακής του τετάρτου (δ') ήχου, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Ὁ Σωτὴρ καὶ ῥύστης μου, ἀπὸ τοῦ τάφου, ὡς Θεὸς ἀνέστησεν, ἐκ τῶν δεσμῶν τοὺς γηγενεῖς, καὶ πύλας ᾅδου συνέτριψε, καὶ ὡς Δεσπότης ἀνέστη τριήμερος".

Το ανωτέρω Κοντάκιο αν και μικρό σε έκταση, εντούτοις είναι μεγάλο σε περιεχόμενο και μηνύματα. Αναφέρεται στη σωτηρία των απ΄ αιώνος νεκρών, τους οποίους ο Αναστάς Ιησούς οδήγησε από το σκοτεινό βασίλειο του Άδου στο φως του Παραδείσου της τρυφής, και στη συντριβή των πυλών του Άδου καθώς και στην τριήμερό του Ανάσταση.

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρκζ΄) Το Αναστάσιμο Κοντάκιο τού Γ΄ Ήχου! Του Θεολόγου και Πρωτοψάλτου Θεοδώρου Ρόκα

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου 

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α

Κυριακή της περιόδου του τρίτου ήχου η ερχόμενη Κυριακή και στη σειρά ερμηνείας των Αναστασίμων Κοντακίων παρατίθεται το Κοντάκιο του Όρθρου του τρίτου ήχου, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Εξανέστης σήμερον, ἀπὸ τοῦ τάφου Οἰκτίρμον, καὶ ἡμᾶς ἐξήγαγες, ἐκ τῶν πυλῶν τοῦ θανάτου, σήμερον Ἀδὰμ χορεύει, καὶ χαίρει Εὔα, ἅμα δέ, καὶ οἱ Προφῆται, σὺν Πατριάρχαις, ἀνυμνοῦσιν ἀκαταπαύστως, τὸ θεῖον κράτος τῆς ἐξουσίας σου".

Το ανωτέρω Κοντάκιο αναφέρεται σε τρια βασικά ζητήματα: α) στην Ανάσταση του Χριστού και την έξοδο του Αναστάντος Χριστού από τον σφραγισμένο τάφο, β) την έξοδο του ανθρωπίνου γένους από τα δεσμά του άδη, ο οποίος παρουσιάζεται να είναι ερμητικά κλειστός με πύλες και γ) τη χαρά που ένιωσαν ο Αδάμ, η Εύα, οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης και οι Πατριάρχες του αρχαίου Ισραήλ όταν ο Σταυρωθείς Χριστός κατήλθε στον Άδη για να τους ελευθερώσει.

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρκστ΄) Το Αναστάσιμο Κοντάκιο τού Β΄ Ήχου! Του Θεολόγου και Πρωτοψάλτου Θεοδώρου Ρόκα

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

"Ἀνέστης Σωτήρ, ἐκ τάφου Παντοδύναμε καὶ ᾍδης ἰδών, τὸ θαῦμα ἐξεπλήττετο, καὶ νεκροὶ ἀνίσταντο, καὶ ἡ κτίσις ἰδοῦσα συγχαίρει σοι, καὶ ὁ Ἀδάμ συναγάλλεται, καὶ κόσμος Σωτήρ μου ἀνυμνεῖ σε ἀεί".

Το παρόν Κοντάκιο του Όρθρου τη Κυριακής του β' ήχου μπορεί κάλλιστα να παραλληλιστεί με ένα από τα υμνογραφικά χωρία που απαντούν στην υμνολογία του όρθρου του Αγίου και Μεγάλου Σαββάτου. Το χωρίο αυτό δεν είναι άλλο από το: "ἀναπεσῶν κεκοίμησαι ὡς λέων, τὶς ἐγερεῖ σε βασιλεῦ; ἀλλ΄ἀνάστηθι αὐτεξουσίως". Το χωρίο αυτό έχει ως υπόβαθρο τους στίχους 8-12 του 49ου κεφαλαίου του βιβλίου της Γενέσεως. Στους αυτούς τους στίχους ο πατριάρχης Ιακώβ εξαγγέλει την προφητεία που αφορά το μέλλον της φυλής του Ιούδα, από την οποία θα προέλθει ο Μεσσίας και με αυτή την προφητεία προμηνύει την έλευση, το Πάθος και την Ανάσταση Του.

Υμνογραφικά Ερμηνευτικά (ρκε΄) Το Αναστάσιμο Κοντάκιο τού Α΄ Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα, 

Θεολόγου

 υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Από τον αυριανό Εσπερινό, Σάββατο 19 Ιανουαρίου, και αφού έχει ολοκληρωθεί το πρωί η περίοδος του πλαγίου τετάρτου ήχου (πλ. δ'), επιστρέφει η Οκτώηχος (ή Παρακλητική) για μια ακόμα φορά στον Πρώτο ήχο (ήχος α'). Αυτή η "επιστροφή" της Οκτωήχου μας δίδει τούτη τη φορά την αφορμή να αναλύσουμε τα Αναστάσιμα Κοντάκια των Όρθρων των Κυριακών των οκτώ ήχων. Έτσι ξεκινάμε νέο κύκλο ερμηνείας αρχής γενομένης από το Κοντάκιο του Όρθρου του πρώτου ήχου, το οποίο είναι το ακόλουθο.

"Ἐξανέστης ὡς Θεός, ἐκ τοῦ τάφου ἐν δόξῃ, καὶ κόσμον συνανέστησας, καὶ ἡ φύσις τῶν βροτῶν ὡς Θεόν σε ἀνύμνησε, καὶ θάνατος ἠφάνισται, καὶ ὁ Ἀδὰμ χορεύει, Δέσποτα, καὶ ἡ Εὔα νῦν ἐκ τῶν δεσμῶν λυτρουμένη, χαίρει κράζουσα· Σὺ εἶ ὁ πᾶσι παρέχων, Χριστὲ τὴν ἀνάστασιν".

Υμνογραφικά Ερμηνευτικά (ρκδ΄) Το Προεόρτιο Απολυτίκιο των Θεοφανείων! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Παρασκευή 4 Ιανουαρίου σήμερα, τρίτη ημέρα που η Εκκλησία εορτάζει τα προεόρτια της μεγάλης εορτής των Θεοφανείων και ένεκα του γεγονότος που η ημέρα των Φώτων συμπίπτει με την Κυριακή, θέσπισε η Ορθόδοξος Εκκλησία να ψάλλεται κατά την Παρασκευή προ των Φώτων η Ακολουθία των Μεγάλων Βασιλικών Ωρών και μάλιστα λίγο πριν ξεκινήσουν οι χοροί να ψάλλουν τα Ιδιόμελα. Στην Ακολουθία αυτή δεσπόζει το προεόρτιο Απολυτίκιο της 5ης Ιανουαρίου, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Ἀπεστρέφετο ποτέ, ὁ Ἰορδάνης ποταμός, τῇ μηλωτῇ Ἐλισαιέ, ἀναληφθέντος Ἠλιού, καὶ διῃρεῖτο τὰ ὕδατα ἔνθεν καὶ ἔνθεν· καὶ γέγονεν αὐτῷ ξηρὰ ὁδὸς ἡ ὑγρά, εἰς τύπον ἀληθῶς τοῦ Βαπτίσματος, δι᾽ οὗ ἡμεῖς τὴν ῥέουσαν, τοῦ βίου διαπερῶμεν διάβασιν, Χριστὸς ἐφάνη, ἐν Ἰορδάνῃ, ἁγιάσαι τὰ ὕδατα".

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρκγ΄) Το Προεόρτιο Απολυτίκιο της Παραμονής των Χριστουγέννων! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα

"Ἀπεγράφετο ποτέ, σὺν τῷ πρεσβύτῃ Ἰωσήφ, ὡς ἐκ σπέρματος Δαυΐδ, ἐν Βηθλεὲμ ἡ Μαριάμ, κυοφοροῦσα τὴν ἄσπορον κυοφορίαν. Ἐπέστη δὲ καιρὸς ὁ τῆς γεννήσεως, καὶ τόπος ἦν οὐδεὶς τῷ καταλύματι· ἀλλ' ὡς τερπνὸν παλάτιον, τὸ Σπήλαιον τῇ Βασιλίδι ἐδείκνυτο. Χριστὸς γεννᾶται, τὴν πρὶν πεσοῦσαν,ἀναστήσων εἰκόνα".

Το ανωτέρω προεόρτιο απολυτίκιο, το συναντάμε στην υμνολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας μια και μοναδική ημέρα συγκεκριμένα την 24η Δεκεμβρίου. Το Απολυτίκιο αυτό, αφενός είναι το κατ΄ εξοχήν προεόρτιο Απολυτίκιο των Χριστουγέννων, αφετέρου ψάλλεται τόσο στην Ακολουθία του Εσπερινού και του Όρθρου της 24ης Δεκεμβρίου όσο και στην Ακολουθία των Μεγάλων βασιλικών Ωρών και μάλιστα σε κάθε μια από τις τέσσερις Ακολουθίες των Ωρών που έχουν συμπτυχτεί σε μια ενιαία Ακολουθία.

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρκβ΄) Το Δοξαστικό των Αίνων της Κυριακής των Αγίων Προπατόρων! Από το Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

 υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Στους Αίνους της ακολουθίας του Όρθρου της ερχόμενης Κυριακής, Κυριακή των Προπατόρων, θα ψαλλεί το ακόλουθο δοξαστικό, το οποίο αφενός είναι γραμμένο σε ήχο βαρύ αφετέρου κάνει λόγο για ορισμένα πρόσωπα - σταθμούς στην ιστορία του βιβλικού Ισραήλ. Το δοξαστικό είναι το ακόλουθο:

"Δεῦτε ἅπαντες, πιστῶς πανηγυρίσωμεν, τῶν πρὸ νόμου Πατέρων, Ἀβραὰμ καὶ τῶν σὺν αὐτῷ, τὴν ἐτήσιον μνήμην, τοῦ Ἰούδα τὴν φυλήν, ἀξίως τιμήσωμεν, τοὺς ἐν Βαβυλῶνι Παῖδας, τοὺς σβέσαντας τὴν ἐν καμίνῳ φλόγα, ὡς τῆς Τριάδος τύπον, σὺν τῷ Δανιὴλ εὐφημήσωμεν, τῶν Προφητῶν τὰς προρρήσεις ἀσφαλῶς κατέχοντες, μετὰ τοῦ Ἡσαΐου μεγαλοφώνως βοήσωμεν· ἰδοὺ ἡ Παρθένος, ἐν γαστρὶ λήψεται, καὶ τέξεται Υἱὸν τὸν Ἐμμανουήλ· ὃ ἐστι μεθ' ἡμῶν ὁ Θεός". 

Στο δοξαστικό των Αίνων της Κυριακής των Προπατόρων γίνεται λόγος αρχικά για τον Νόμο, στη συνέχεια για τους Πατέρες εκείνους που αναδείχθηκαν πριν από τον Νόμο, ακολούθως για τους τρις Παίδες του εν Βαβυλώνι, τον προφήτη Δανιήλ, τους Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης καθώς και για τον μεγαλοφωνότατο προφήτη, τον προφήτη Ησαΐα, ο οποίος προεφήτευσε την εκ Παρθένου έλευση του Μεσσία Χριστού.

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρκα΄) Η κλήση των μαθητών του Κυρίου μέσα από την υμνολογία του Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Σε ένα από τα Ιδιόμελα της λιτής του εσπερινού της μνήμης του Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου, που εορτάζουμε σήμερα, ο υμνογράφος αποτυπώνει τα ακόλουθα στοιχεία, τα οποία μας καλούν και μας προτρέπουν να αναζητήσουμε ποιά είναι τα βαθύτερα κεκρυμένα μηνύματα και νοήματα του ύμνου. Ο ύμνος είναι ο ακόλουθος: 

"Τὸν ποθούμενον Θεόν, ἐν σαρκὶ κατιδὼν ἐπὶ γῆς βαδίζοντα, θεόπτα Πρωτόκλητε, τῷ μὲν ὁμαίμονι ἐβόας ἀγαλλόμενος· Εὑρήκαμεν ὦ Σίμων τὸν ποθούμενον, τῷ δὲ Σωτῆρι δαυϊτικῶς ἐκραύγαζες· Ὃν τρόπον ἐπιποθεῖ ἡ ἔλαφος ἐπὶ τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων, οὕτως ἐπιποθεῖ ἡ ψυχή μου πρὸς σὲ Χριστὲ ὁ Θεός. Ὅθεν καὶ πόθῳ πόθον προσθείς, διὰ σταυροῦ διαβαίνεις, πρὸς ὃν ἐπόθησας, ὡς ἀληθὴς Μαθητής, καὶ σοφὸς μιμητὴς γενόμενος, τοῦ διὰ Σταυροῦ αὐτοῦ πάθους· διὸ καὶ τῆς δόξης κοινωνὸς αὐτῷ γενόμενος, ἐκτενῶς ἱκέτευε, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν".

Οι Ευαγγελιστές Ματθαίος (Ματθ. 4,18-19) και Μάρκος (Μαρκ. 1,16-18) μας αναφέρουν ότι ο Ιησούς, μετά τη δοκιμασία των πειρασμών που δέχτηκε στην έρημο, και ενώ είχε ξεκινήσει η έναρξη του δημοσίου κηρύγματός Του στη Γαλιλαία, περπατούσε κοντά στη θάλασσα και συνάντησε τον Σίμωνα και τον αδελφό του Ανδρέα, οι οποίοι έριχνα δίχτυα στη θάλασσα επειδή ασκούσαν το επάγγελμα του ψαρά. Τότε ο Ιησούς τους προέτρεψε να τον ακολουθήσουν λέγοντάς τους: «δεῦτε ὁπίσω μου καὶ ποιήσω ἡμᾶς ἀλιεῖς ἀνθρώπων» (Ματθ. 4,19˙ Μαρκ. 1,17) και εκείνοι άφησαν τα δίκτυα και τον ακολούθησαν χωρίς δισταγμό. Στη συνέχεια ακλούθησαν τον Ιησού και άλλοι δυο αδελφοί, ο Ιάκωβος ο υιός του Ζεβεδαίου και ο αδελφός του Ιωάννης (Ματθ. 4,12˙ Μαρκ. 1,19-20).

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρκ΄) Τα Δοξαστικά των Αποστίχων του Εσπερινού του Βαρέως και Πλ. δ΄ Ήχου! Το Θεολόγου και Πρωτοψάλτου Θεόδωρου Ρόκα!

Το Δοξαστικό - Θεοτοκίο των Αποστίχων του Εσπερινού του Βαρέως Ήχου

"Ὑπὸ τὴν σὴν Δέσποινα σκέπην, πάντες οἱ γηγενεῖς, 

προσπεφευγότες βοῶμέν σοι· Θεοτόκε ἡ ἐλπὶς ἡμῶν, 

ῥῦσαι ἡμᾶς ἐξ ἀμέτρων πταισμάτων, καὶ σῶσον τὰς ψυχάς ἡμῶν".

Ένα σύντομο δοξαστικό - θεοτοκίο, το ανωτέρω θεοτοκίο των αποστίχων του εσπερινού του Σαββάτου του βαρέως ήχου, το οποίο κάνει λόγο για ην Κυρία Θεοτόκο, την οποία χαρακτηρίζει ως "σκέπη", στην οποία προστρέχουν πάντες οι γηγενείς και της ζητούν την άμεση και άμετρη προστασία και σκέπη καθώς και τη λύτρωση των όσων πταισμάτων προκειμένου να λάβουν τη σωτηρία τους.

Όμως η παροχή της σωτηρίας δεν είναι έργο της Θεοτόκου, αλλά αποκλειστικό έργο του Ζωοδότη Ιησού Χριστού. Γιατί όμως ο υμνογράφος, που εκπροσωπεί ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, να ζητά τη σωτηρία από τη Θεοτόκο; Γιατί πολύ απλά η Θεοτόκος είναι μεσίτρια που μεσιτεύει στον Υιό της για χάρη του ανθρώπου και ζητά από Εκείνον να παράσχει τη σωτηρία στον άνθρωπο.

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ριθ΄) Τα Δοξαστικά Θεοτοκία των Αποστίχων του Εσπερινού του Πλ. α΄ και Πλ. β΄ ΄Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

 

 

Το Δοξαστικό - Θεοτοκίο των Αποστίχων του Εσπερινού του πλ. α' ήχου

Για διάφορους λόγους, την περασμένη εβδομάδα, δεν αναρτήσαμε την ερμηνεία του Δοξαστικού - Θεοτοκίου του εσπερινού του Σαββάτου της περιόδου του πλαγίου πρώτου (πλ. α') ήχου, γι΄ αυτό το λόγο παραθέτουμε μαζί με το ως άνω Θεοτοκίο του πλ. β', την ερμηνεία του "παραλειφθέντος". Το προς εξέταση Δοξαστικό - θεοτοκίο είναι το ακόλουθο:

"Ναὸς καὶ πύλη ὑπάρχεις, παλάτιον καὶ θρόνος τοῦ Βασιλέως, Παρθένε πάνσεμνε,  

δι' ἧς ὁ λυτρωτής μου Χριστὸς ὁ Κύριος, τοῖς ἐν σκότει καθεύδουσιν ἐπέφανεν,

Ἥλιος ὑπάρχων δικαιοσύνης, φωτίσαι θέλων οὓς ἔπλασε, κατ' εἰκόνα ἰδίαν χειρὶ τῇ ἑαυτοῦ. Διὸ Πανύμνητε, ὡς μητρικὴν παρρησίαν πρὸς αὐτὸν κεκτημένη, ἀδιαλείπτως πρέσβευε, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν".

Το ανωτέρω Δοξαστικό - Θεοτοκίο των αποστίχων του εσπερινού του Σαββάτου του πλαγίου πρώτου ήχου κάνει λόγο για το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, την οποία χαρακτηρίζει ως "ναό", "πύλη, "παλάτιο" και "θρόνο" του Βασιλέως Χριστού.

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ριη΄) Το Δοξαστικό - Θεοτοκίο των Αποστίχων του Εσπερινού του Δ΄ Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α. 

Στη σειρά των Θεοτοκίων των Αποστίχων των Εσπερινών των Σαββάτων της Παρακλητικής ακολουθεί το Θεοτοκίο του Δ' ήχου, το οποίο είναι το εξής: 

"Νεῦσον παρακλήσει σῶν οἰκετῶν Πανάμωμε, παύουσα δεινῶν ἡμῶν ἐπαναστάσεις, πάσης θλίψεως ἡμᾶς ἀπαλλάττουσα· σὲ γὰρ μόνην ἀσφαλῆ, καὶ βεβαίαν ἄγκυραν ἔχομεν, καὶ τὴν σὴν προστασίαν κεκτήμεθα. Μὴ αἰσχυνθῶμεν Δέσποινα, σὲ προσκαλούμενοι, σπεῦσον εἰς ἱκεσίαν, τῶν σοὶ πιστῶς βοώντων· Χαῖρε Δέσποινα, ἡ πάντων βοήθεια, χαρὰ καὶ σκέπη, καὶ σωτηρία τῶν ψυχῶν ἡμῶν". 

Το παρόν Θεοτοκίο oπου ψάλλεται μετά τα απόστιχα του εσπερινού του Σαββάτου της περιόδου του τετάρτου (δ') ήχου, αποτελεί έναν ωραιότατο παρακλητικό ύμνο προς την Υπεραγία Θεοτόκο, την οποία παρουσιάζει ως αποδέκτη της ικεσίας του εκάστοτε πιστού ανθρώπου, που επιζητεί την άμεση μεσιτεία της προς τον Κύριο και Υιό της. 

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ριζ΄) Το Δοξαστικό - Θεοτοκίο των Αποστίχων του Εσπερινού του Γ΄ ήχου

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Στη σειρά των Θεοτοκίων των Αποστίχων των Εσπερινών των Σαββάτων της Παρακλητικής ακολουθεί το Θεοτοκίο του Γ' ήχου, το οποίο είναι το εξής:
"Ἀσπόρως ἐκ θείου Πνεύματος, βουλήσει δὲ Πατρός, συνείληφας Υἱὸν τὸν τοῦ Θεοῦ, ἐκ Πατρὸς ἀμήτορα, πρὸ τῶν αἰώνων ὑπάρχοντα, δι' ἡμᾶς δὲ ἐκ σοῦ ἀπάτορα γεγονότα, σαρκὶ ἀπεκύησας, καὶ βρέφος ἐγαλούχησας. Διὸ μὴ παύσῃ πρεσβεύειν, τοῦ λυτρωθῆναι κινδύνων τὰς ψυχὰς ἡμῶν ".

Το ανωτέρω Θεοτοκίο κάνει λόγο για την υπερφυσική γέννηση του Ιησού Χριστού, για την οποία μας κάνει λόγο πρωτίστως ο ευαγγελιστής Ματθαίος στον πρόλογο του ευαγγελίου του. Σύμφωνα με τη διήγηση του κατά Ματθαίον ευαγγελίου: "Τοῦ δὲ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἡ γένεσις οὕτως ἦν· μνηστευθείσης τῆς μητρὸς αὐτοῦ Μαρίας τῷ Ἰωσήφ, πρὶν ἢ συνελθεῖν αὐτοὺς εὑρέθη ἐν γαστρὶ ἔχουσα ἐκ Πνεύματος ἁγίου. Ἰωσὴφ δὲ ὁ ἀνὴρ αὐτῆς, δίκαιος ὢν καὶ μὴ θέλων αὐτὴν παραδειγματίσαι, ἐβουλήθη λάθρᾳ ἀπολῦσαι αὐτήν. Ταῦτα δὲ αὐτοῦ ἐνθυμηθέντος ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου κατ' ὄναρ ἐφάνη αὐτῷ λέγων· Ἰωσὴφ υἱὸς Δαυῒδ, μὴ φοβηθῇς παραλαβεῖν Μαριὰμ τὴν γυναῖκά σου, τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐκ πνεύματός ἐστιν ἁγίου· Τέξεται δὲ υἱὸν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν, αὐτὸς γὰρ σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν. Τοῦτο δὲ ὅλον γέγονεν ἵνα πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν ὑπὸ τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος· Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ, ὅ ἐστιν μεθερμηνευόμενον Μεθ' ἡμῶν ὁ Θεός" (Ματθ. 1,18-23).

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ριστ΄) Το Δοξαστικό - Θεοτοκίο των Αποστίχων του Εσπερινού του Β΄ Ήχου! Από το Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Στη συνέχεια της ερμηνείας των Δοξαστικών - Θεοτοκίων των Αποστίχων του Εσπερινού των Σαββάτων, σήμερα θα ασχοληθούμε με  το δοξαστικό των Αποστίχων του Δευτέρου ήχου, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Ὢ θαύματος καινοῦ, πάντων τῶν πάλαι θαυμάτων! τίς γὰρ ἔγνω Μητέρα, ἄνευ ἀνδρὸς τετοκυῖαν, καὶ ἐν ἀγκάλαις φέρουσαν, τὸν ἅπασαν τὴν κτίσιν περιέχοντα; Θεοῦ ἐστι βουλὴ τὸ κυηθέν, ὃν ὡς βρέφος Πάναγνε, σαῖς ὠλέναις βαστάσασα, καὶ μητρικὴν παρρησίαν πρὸς αὐτὸν κεκτημένη, μὴ παύσῃ δυσωποῦσα ὑπὲρ τῶν σὲ τιμώντων, τοῦ οἰκτειρῆσαι καὶ σῶσαι τὰς ψυχὰς ἡμῶν".

Το ανωτέρω δοξαστικό κάνει λόγο για ένα βασικό ζήτημα που αφορά τόσο τη δογματική διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, όσο και για την αποκάλυψη του σχεδίου της θείας οικονομίας για τη σωτηρία του ανθρώπου. Το ζήτημα αυτό δεν είναι άλλο από την άσπορο σύλληψη του Υιού και Λόγου του Θεού και την κύησή του από την Παρθένο Μαρία.

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ριε΄) Το Δοξαστικό - Θεοτοκίο των Αποστίχων του Εσπερινού του A΄ Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Τελειώνοντας η περίοδος του πρώτου ήχου μας δίδεται η αφορμή και η ευκαιρία να ξεκινήσουμε έναν νέο κύκλο ερμηνείας των ύμνων της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Έτσι τώρα θα ξεκινήσουμε την ερμηνεία των δοξαστικών - θεοτοκίων των Αποστίχων του εσπερινού των Σαββάτων με πρώτο και καλύτερο το δοξαστικό των Αποστίχων του πρώτου ήχου, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Ἰδοὺ πεπλήρωται ἡ τοῦ Ἡσαΐου πρόρρησις· Παρθένος γὰρ ἐγέννησας, καὶ μετὰ τόκον, ὡς πρὸ τόκου διέμεινας. Θεὸς γὰρ ἦν ὁ τεχθείς· διὸ καὶ φύσις ἐκαινοτόμησεν. 

Ἀλλ' ὧ Θεομῆτορ, ἱκεσίας σῶν δούλων, σῷ τεμένει προσφερομένας σοι, μὴ παρίδῃς, 

ἀλλ' ὡς τὸν Εὔσπλαγχνον σαῖς ἀγκάλαις φέρουσα, σοῖς οἰκέταις σπλαγχνίσθητι, 

καὶ πρέσβευε σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν".

Το δοξαστικό ξεκινά με τη φράση "Ἰδοὺ πεπλήρωται ἡ τοῦ Ἡσαΐου πρόρρησις· Παρθένος γὰρ ἐγέννησας, καὶ μετὰ τόκον, ὡς πρὸ τόκου διέμεινας. Θεὸς γὰρ ἦν ὁ τεχθείς", φράση η οποία έχει ως βάση την προφητεία του Ησαΐα, η οποία εκφωνήθηκε κατά το διάβα της ιστορίας του Ισραηλιτικού λαού, η οποία εκτός από ημέρες γαλήνης και ευημερίας έζησε και άσχημες καταστάσεις ειδικά με τις επελάσεις ξένων λαών που απείλησαν ακόμα και την ίδια την ύπαρξη του βασιλείου του Ισραήλ και του Ιούδα.

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ριδ΄) Το Μεσώδιο Κάθισμα του Όρθρου της εορτής της Συλλήψεως του Τιμίου Προδρόμου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α

Η ερχόμενη Κυριακή, 23 Σεπτεμβρίου, είναι μια ιδιαίτερη ημέρα - εορτή για την Ορθόδοξο Εκκλησία διότι εορτάζεται η σύλληψη του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού (Προδρόμου). Έτσι λοιπόν μας δίδεται η αφορμή να εξετάσουμε πως διατυπώνεται ολόκληρη η ευαγγελική διήγηση του κατά Λουκάν ευαγγελίου που αναφέρεται στα περιστατικά της Συλλήψεως του Προφήτου (Λκ. 1,5-23), μέσα από έναν υπέροχο ύμνο και μάλιστα το μεσώδιο Κάθισμα της Ακολουθίας του Όρθρου της εορτής. 

"Θυμιῶντι ἐν ναῷ, τῷ Ζαχαρίᾳ Ἱερεῖ, Γαβριὴλ ἐξ οὐρανοῦ, ἐπέστη λέγων πρὸς αὐτον· Ὅτι ἐν γήρᾳ σου ἕξεις καρπὸν εὐκλεῆ. Καὶ στείρωσις ἡ πρίν, τῆς Ἐλισάβετ νυνί, λυθήσεται εὐθύς, καὶ ἀκαρπία γονῆς, καὶ συλλαβοῦσα τέξεται τὸν κήρυκα, τοῦ Ἰησοῦ τε καὶ Πρόδρομον. Αὐτῶν πρεσβείαις, Σωτὴρ τοῦ κόσμου, σῶσον τάς ψυχὰς ἡμῶν".

Υμνογραφικά Ερμηνευτικά (ριγ΄) Το Κάθισμα της Β' Στιχολογίας της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Από τον Θεολόγο & Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα.

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α

Εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού η παρούσα εορτή και μας δίδεται η αφορμή να ερμηνεύσουμε ακόμα έναν ύμνο της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ο ύμνος που ακολουθεί δεν είναι άλλος από το Κάθισμα της Β' Στιχολογίας από την Ακολουθία του Όρθρου της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και είναι το ακόλουθο:

"Προδιετύπου μυστικῶς πάλαι τῷ χρόνῳ, ὁ Ἰησοῦς ὁ τοῦ Ναυῆ, Σταυροῦ τὸν τύπον, ὡς τὰς χεῖρας ἐξέτεινε σταυροφανῶς Σωτήρ μου· καὶ ἔστη ὁ ἥλιος ἕως ἐχθρούς, ἀνεῖλεν, ἀνθισταμένους σοι τῷ Θεῷ· νῦν δὲ οὗτος ἐσκότισται, ἐπὶ Σταυροῦ σε ὁρῶν, θανάτου κράτος λύοντα, καὶ τὸν ᾍδην σκυλεύοντα"

Το ανωτέρω υμνογραφικό χωρίο έχει ως υπόβαθρο τη διήγηση από το βιβλίο του Ιησού του Ναυή το έκτο κατά σειρά ιστορικό βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, σύμφωνα με την κατανομή του στον Αλεξανδρινό ή ευρύτερο κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης, συνεχίζει τη συνέχεια της ιστορίας του ισραηλιτικού λαού από το σημείο που σταματά το βιβλίο της Εξόδου και αφηγείται τα γεγονότα από τη στιγμή που ο Ιησούς του Ναυή δέχτηκε εντολή από το Θεό να διαβεί με το λαό τον Ιορδάνη ποταμό και να κατακτήσει την Ιεριχώ μέχρι και το θάνατο του Ιησού του Ναυή.

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ριβ΄) Το Κοντάκιο της Θεομητορικής εορτής του Γενεθλίου της Θεοτόκου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου 

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α

Η αυριανή εορτή είναι η απαρχή των χαρμοσύνων εορτών και γεγονότων που σχετίζονται με την έλευση του Μεσσία Χριστού στον κόσμο και την αποκάλυψη στο πρόσωπό του σχεδίου της θείας οικονομίας. Αυτό το σχέδιο άρχισε να εκτυλίσσεται με τη γέννηση της Θεοτόκου και τον τερματισμό της αισχύνης που βίωναν οι γονείς της Θεοτόκου ένεκα της ατεκνίας των. Περισσότερα όμως στοιχεία μας παρέχει ο υμνογράφος της Ορθοδόξου Εκκλησίας και ποιητής του ακολούθου Κοντακίου της εορτής:

"Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννα ὀνειδισμοῦ ἀτεκνίας, καὶ Ἀδὰμ καὶ Εὔα, ἐκ τῆς φθορᾶς τοῦ θανάτου, ἠλευθερώθησαν, Ἄχραντε, ἐν τῇ ἁγίᾳ γεννήσει σου· αὐτὴν ἑορτάζει 

καὶ ὁ λαός σου, ἐνοχῆς τῶν πταισμάτων, λυτρωθεὶς ἐν τῷ κράζειν σοι· 

Ἡ στεῖρα τίκτει τὴν Θεοτόκον, καὶ τροφὸν τῆς ζωῆς ἡμῶν".

Στο ανωτέρω Κοντάκιο εντύπωση προκαλεί η αναφορά του υμνογράφου στο "όνειδος της ατεκνίας", από το οποίο απελευθερώθηκαν οι άγιοι θεοπάτορες Ιωακείμ και Άννα όταν η τελευταία συνέλαβε και γέννησε την θεόπαιδα Μαριάμ, την Παναγία Μητέρα του Σωτήρος Χριστού. Η αναφορά αυτή στο "όνειδος της ατεκνίας" μας προξενεί την απορία και μας κεντρίζει το ενδιαφέρον για να δούμε ποιό τελικά ήταν αυτό το όνειδος.

Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρια΄) Το Κοντάκιο της Ινδίκτου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου 

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Πρώτη Σεπτεμβρίου η ερχόμενη πρωτομηνιά και η Αγία μας Εκκλησία εορτάζει τη μαζί με τη μνήμη των αγίων της ημέρας την αρχή της Ινδίκτου δηλ. την αρχή του νέου εκκλησιαστικού έτους. Μεταξύ των ύμνων της εορτής που αναφέρονται στην "εκκλησιαστική πρωτοχρονιά" είναι ο ακόλουθος ύμνος, δηλ. το Κοντάκιο της εορτής της Ινδίκτου, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Ὁ τῶν αἰώνων ποιητὴς καὶ δεσπότης, Θεὲ τῶν ὅλων ὑπερούσιε ὄντως, τὴν ἐνιαύσιον εὐλόγησον περίοδον, σῴζων τῷ ἐλέει σου τῷ ἀπείρῳ, οἰκτίρμον, πάντας τοὺς λατρεύοντας σοὶ τῷ μόνῳ δεσπότῃ, καὶ ἐκβοῶντας φόβῳ, λυτρωτά• εὔφορον πᾶσι τὸ ἔτος χορήγησον, Κύριε".

Η έναρξη του νέου εκκλησιαστικού έτους σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας χρονικής περιόδου. Η δε έναρξη της νέας χρονικής αυτής περιόδου διεγείρει μια απορία για το πως, πότε και από ποιόν δημιουργήθηκε ο χρόνος.