Βασίλειος Μαυράγκανος
Θεολόγος-Καθηγητής Βυζαντινής Μουσικής
Ενδεικτικό παράδειγμα του πλούτου αυτού αποτελούν και οι Κανόνες των Όρθρων της Μ. Εβδομάδος. Όλοι τους είναι ποίημα του Κοσμά μοναχού του Μελωδού, με εξαίρεση κάποιους ειρμούς του Κανόνα του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου, τους οποίους φέρεται πως μελούργησαν η Κασία μοναχή και ο Μάρκος επίσκοπος Υδρούντος (Οτράντο). Κατά τον άγιο Νικόδημο, ο Κοσμάς, προκειμένου να δείξει πως οι κανόνες της Μ. Εβδομάδος είναι τιμιώτεροι των άλλων ασματικών κανόνων που μελουργεί, χρησιμοποιεί κυρίως ρητά της Καινής Διαθήκης και όχι της Παλαιάς, ενώ στους υπολοίπους κανόνες εκτός Μ. Εβδομάδος κάνει χρήση κυρίως των προφητικών λόγων της Π. Διαθήκης. Για την ψαλμώδηση τους χρησιμοποιούνται οι ήχοι του χρωματικού γένους, καθιστώντας τα τροπάρια αυτά θρηνώδη και περιπαθέστατα. Οι Κανόνες των τριών πρώτων ημερών ψάλλονται σε ήχο β’ εκ του Πα, ενώ των τριών τελευταίων σε ήχο πλ. β’ εκ του Δι.
Κατά την παράδοση του Πανσέπτου Πατριαρχικού Ναού, οι Κανόνες αυτοί ψάλλονται σε συντομότερη χρονική αγωγή απ᾽ ότι ψαλλονται συνήθως οι Κανόνες. Εξαίρεση δε αποτελεί ο Κανόνας του Μ. Σαββάτου, ο οποίος ψάλλεται σε αργότερη χρονική αγωγή σε σχέση με αυτή των άλλων Κανόνων της Μ. Εβδομάδος. Ο μακαριστός Άρχων Πρωτοψάλτης της Μ.Χ.Ε. Θρασύβουλος Στανίτσας στο Τριώδιο του, που εκδίδεται το 1969, καταγράφει ως επικρατέστερη χρονική αγωγή των Κανόνων αυτών τους 184 χτύπους ανά λεπτό της ώρας, ενώ των Καταβασιών σε 168. Τον δε Κανόνα του Μ. Σαββάτου τον καταγράφει σε 112 χτύπους. Αυτή η ακουστική παράδοση αποδεικνύεται και από τις διάφορες ηχογραφημένες εκτελέσεις των Πατριαρχικών χορών.
Στην παρούσα εργασία οι Κανόνες παρουσιάζονται τονισμένοι σύμφωνα με έντυπες η χειρόγραφες καταγραφές (βλ. πίνακα πηγών που παρατίθεται στο τέλος), αλλά και ηχογραφημένες εκτελέσεις της παράδοσης της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας (από την εποχή Πριγγου-Στανίτσα έως και Αστέρη). Εξαίρεση όμως αποτελεί ο Κανόνας της Μ. Πέμπτης, ο οποίος παρατίθεται τονισμένος από τον Άρχοντα Α’ Δομέστικο της Μ.Χ.Ε. Κωνσταντίνο Σαββόπουλο, και δημοσιεύεται το έτος 1881, με τίτλο ΚΑΝΩΝ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ, ου προτάσσεται το Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις κτλ. Κατά την αντιγραφή του συγκεκριμένου διατηρήθηκε απόλυτα η ιδιαίτερη –σε συγκεκριμένα σημεία–ορθογραφία, έγινε όμως προσαρμογή των μαρτυριών στη συνήθη βάση των βου-δι. Ενώ, για να ταιριάζει με το σύνολο της έκδοσης, σημάνθηκαν τα 3σημα και 4σημα μέτρα και τα ισοκρατήματα, προστέθηκαν δε τα Δόξα… Και νυν… στα ανάλογα τροπάρια, οι τελικές καταλήξεις αλλά και κατάλληλες οδηγίες τυπικού. Τέλος, να σημειωθεί πως οι διορθώσεις στο ποιητικό κείμενο των τροπαρίων έγιναν σύμφωνα με την έκδοση της Αποστολικής Διακονίας, σε επιμέλεια του πρ. Κωνσταντίνου Παπαγιάννη, Αθήνα 1985.
Κλείνοντας, θερμές ευχαριστίες οφείλονται σε όλους όσοι συνέβαλαν για την πραγματοποίηση της έκδοσης αυτής. Συγκεκριμένα, στους κ.κ. Νικόλαο Γιάννου και Ιωάννη Μπουλμπουτζή για τις συμβουλές και διορθώσεις τους στη μουσική ορθογραφία, αλλά και στον κ. Δημήτριο Σκρέκα για τη φιλολογική επιμέλεια. Ιδιαίτερες ευχαριστίες αποδίδονται και στον κ. Κωνσταντίνο Κουτούμπα για τη σχεδίαση των εικόνων του εξωφύλλου και του οπισθοφύλλου.
Κατεβάστε το αρχείο ΕΔΩ
Εν συνεχεία παραθέτουμε ένα μικρό δείγμα της εργασίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλιο Ιστολογίου
Οι απόψεις που εκφράζονται, απηχούν την προσωπική γνώμη του εκάστοτε γράφοντος.
Γράψτε το σχόλιό σας και απλά περιμένετε λίγες ώρες μέχρι να το δείτε δημοσιευμένο.
Σχόλια που τηρούν στοιχειώδη κανόνες ευπρέπειας είναι αυτονόητο ότι αποτελούν αφορμή διαλόγου και ουδέποτε θα λογοκριθούν.
Δεν επιτρέπονται σχόλια που συκοφαντούν κάποιο πρόσωπο, που περιέχουν υβριστικούς χαρακτηρισμούς κλπ. Για τον λόγο αυτό ενεργοποιήθηκε η προ-έγκριση για να αποφευχθούν κρούσματα προσβλητικής συμπεριφοράς διότι οφείλουμε να διαφυλάξουμε την αξιοπρέπεια του ιστολογίου μας.
Ανώνυμα σχόλια ή σχόλια με ψευδώνυμο ενδέχεται να διαγραφούν για την διαφύλαξη της ποιότητας. Τα σχόλια δεν είναι πεδίο στείρας αντιπαράθεσης αλλά προβληματισμού και γόνιμου διαλόγου.