Οδοιπορικό στη Βυζαντινή Νάξο (νη’) «Η τρίκλιτη βασιλικη του Αγίου Ισιδώρου στη Ράχη». Της Αρχαιολόγου Ειρήνης Βασιλάκη

Ειρήνης Βασιλάκη

Αρχαιολόγου

Ιερός Ναός Αγίου Ισιδώρου Ράχη Νάξου

Η τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Ισιδώρου βρίσκεται σε αγροκτηνοτροφική περιοχή κοντά στα Μονοίτσια, σε μια τοποθεσία που ονομάζεται Ράχη. Πλησίον του ναού περνούσε ο παλιός δρόμος που οδηγούσε στην περιοχή του Κυνιδάρου και στη Μονή Φανερωμένης. Χρονολογείται στον 6ο - 7ο αι. και ήταν πιθανότατα ξυλόστεγη[1] ή θολοσκεπής. Το μνημείο έχει μεγάλο ύψος και οι διαστάσεις του είναι εντυπωσιακές (εικ. 1 Άποψη της εντυπωσιακής ανατολικής αψίδας εξωτερικά). Η σημερινή του μορφή προκύπτει από τις αλλεπάλληλες και εκτεταμένες μεταγενέστερες αναστηλωτικές επεμβάσεις.

Εικ. 1

 

Η βασιλική έχει καμαροσκεπή στέγαση και η επικοινωνία μεταξύ των κλιτών επιτυγχάνεται χάρη σε δυο άνισα οξυκόρυφα τόξα που ανοίγονται σε τοίχο (εικ. 2 Άποψη του κεντρικού τμήματος του ναού) (εικ. 3. Άποψη του εσωτερικού του ναού) (εικ. 4 Το μεγάλο ύψος του μνημείου). Το κεντρικό κλίτος καλύπτεται με οξυκόρυφη καμάρα, ενώ τα πλάγια με χαμηλότερες καμάρες. Στα ανατολικά εξέχει μεγάλη ημικυλινδρική αψίδα με δύο παράθυρα. Στα δυτικά έχει προστεθεί νάρθηκας με επίπεδη στέγη κυκλαδικής τεχνοτροπίας (εικ. 5 Ο νάρθηκας στη δυτική πλευρά του ναού εξωτερικά). Γενικότερα στο εσωτερικό παρατηρούνται οξυκόρυφες καμάρες και οξυκόρυφα τόξα που φανερώνουν δυτική επίδραση και στη γένεση της καμάρας του κεντρικού κλίτους υπάρχουν φιαλοστόμια. Στο μνημείο δεν έχουν εντοπιστεί λείψανα ζωγραφικού διακόσμου, όμως σώζεται μαρμαρόγλυφο θωράκιο του 6ου αι (εικ. 6 Λείψανα του μαρμαρόγλυφου διακόσμου). Επιπρόσθετα υπάρχει βαρύ μονολιθικό υπέρθυρο στη νότια θύρα του νάρθηκα που φέρει σταυρό εγχάρακτο με ευθύγραμμες απολήξεις (εικ. 7 Το υπέρθυρο της νότιας θύρας με χαραγμένο σταυρό). 

Εικ.2

Εικ. 3

Εικ. 4

Η βασιλική του Αγίου Ισιδώρου είναι ιδιαίτερα σημαντικό μνημείο για τη βυζαντινή ιστορία της Νάξου. Σήμερα η κατάστασή της δεν είναι καλή και απαιτείται να γίνουν ενέργειες προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα σοβαρά προβλήματα που έχει προκαλέσει ο χρόνος στο πέρασμα του καθώς και η εγκατάλειψη των ανθρώπων.

Εικ. 5

Εικ. 6

Εικ. 7

Εν συνεχεία παραθέτουμε ένα πολύ όμορφο βίντεο σχετικά με τον ως άνω Ιερό Ναό, από τον κ. Μανόλη Λυκουρόπουλο και τον ευχαριστούμε πολύ για την άδεια να το δημοσιεύσουμε στην Ιστοσελίδα μας.

_____________________

[1] Μαστορόπουλος Γεώργιος, Νάξος, Το Άλλο Κάλλος. Περιηγήσεις σε Βυζαντινά Μνημεία, Ελληνικές Ομοιογραφικές Εκδόσεις, Αθήνα 2006.