Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (Ϟγ΄) Το Δοξαστικό των Αίνων του Σαββάτου του Ακαθίστου & Ιδιόμελο του Ευαγγελισμού 'Γλώσσαν ην ουκ έγνω"! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα

Θεοδώρου Ρόκα 

Θεολόγου 

MΑ Ερμηνευτικής Θεολογίας 

Το ερχόμενο Σαββατοκύριακο η Ορθόδοξος Εκκλησία εορτάζει δυο σημαντικά γεγονότα. Αρχικά το Σάββατο (Σάββατο Ε' Εβδομάδας των Νηστειών) θα εορτάσει και θα ψάλλει τον "Ακάθιστο Ύμνο" δηλ. τους ΚΔ' Οίκους των Χαιρετισμών της Θεοτόκου, οι οποίοι αν και θα έπρεπε να ψάλλονται κατά το Σάββατο συναρμοσμένοι με την ακολουθία του Όρθρου, ψάλλονται πλέον την προηγούμενη ημέρα δηλ. το απόγευμα της Παρασκευής με την Ακολουθία του Μικρού Αποδείπνου. Και την Κυριακή θα εορτάσει την εορτή του "Ευαγγελισμού της Θεοτόκου", την εορτή δηλ. κατά την οποία ο Υιός και Λόγος του Θεού σαρκούται και ξεκινά τόσο η αναδίπλωση του σχεδίου της θείας οικονομίας όσο και η εσχατολογία, όπου σηματοδοτείται η πορεία της κτίσεως προς την Ανάσταση και τα έσχατα. 

Ένα από τα κοινά σημεία των ανωτέρω δυο εορτών αποτελεί το ακόλουθο Ιδιόμελο - Δοξαστικό, το οποίο κατά το Σάββατο του Ακαθίστου Ύμνου ψάλλεται ως Δοξαστικό των Αίνων (ακολουθία του Όρθρου), ενώ κατά την εορτή του Ευαγγελισμού ψάλλεται ως δεύτερο κατά σειρά Ιδιόμελο των Αποστίχων της ακολουθίας του Εσπερινού. Το κοινό υμνολογικό σημείο είναι το ακόλουθο: "Γλῶσσαν ἣν οὐκ ἔγνω, ἤκουσεν ἡ Θεοτόκος· ἐλάλει γὰρ πρὸς αὐτὴν ὁ Ἀρχάγγελος, τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τὰ ῥήματα· ὅθεν πιστῶς δεξαμένη τὸν ἀσπασμόν, συνέλαβέ σε τὸν προαιώνιον Θεόν. Διὸ καὶ ἡμεῖς ἀγαλλόμενοι βοῶμέν σοι· ὁ ἐξ αὐτῆς σαρκωθεὶς ἀτρέπτως Θεός, εἰρήνην τῷ κόσμῳ δώρησαι, καὶ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν τὸ μέγα ἔλεος". 

Το ανωτέρω υμνογραφικό αναφέρεται σε ένα από τα σκηνικά που διαδραματίστηκαν κατά τη στιγμή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Σχετικές πληροφορίες για το γεγονός παραθέτει ο ευαγγελιστής Λουκάς στο πρώτο κεφάλαιο του ευαγγελίου του (Λκ. 1,26-38). Το επιλεγμένο, σύμφωνα με το υμνογραφικό, από τα σκηνικά του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου είναι η άγνωστη φωνή που άκουσε η Μαριάμ ("Γλῶσσαν ἣν οὐκ ἔγνω, ἤκουσεν ἡ Θεοτόκος"), όπου το υμνογραφικό αυτό χωρίο στηρίζεται στον ακόλουθο στίχο του κατά Λουκάν ευαγγελίου: "ἡ δὲ ἰδοῦσα διεταράχθη ἐπὶ τῷ λόγῳ αὐτοῦ, καὶ διελογίζετο ποταπὸς εἴη ὁ ἀσπασμός αὗτος" (Λκ. 1,29). 

Η σκηνή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου είναι άκρως συγκλονιστική. Άγγελος Κυρίου αποστέλλεται προς την Παρθένο Μαρία και της μεταφέρει το χαρμόσυνο μήνυμα οτι όντας Παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει υιό και μάλιστα όχι συνηθισμένο υιό αλλά τον Μονογενή Υιό και Λόγο του Θεού. Η Παρθένος Μαριάμ, η οποία είχε αφιερωθεί από μικρή στο Ναό του Θεού και προοριζόταν για να συνεργήσει στην εκπλήρωση του σχεδίου της θείας οικονομίας συγκατατίθεται αυτοβούλως ("ίδοὺ ἡ δούλη Κυρίου∙ γένοιτο μοι κατὰ τὸ ρῆμα σου" Λκ. 1,38) και καθίσταται γέφυρα - συνδετικός κρίκος μεταξύ ουρανού και γης, διότι μέσω αυτής "κατέβηκε" από τους ουρανούς ο Δημιουργός και Κτίστης ουρανού και γης και έγινε άνθρωπος για να ενοικήσει και να συναναστραφεί με του ανθρώπους προκειμένου να σώσει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.