Υμνογραφικά Ερμηνευτικά (Ϟβ΄) Το Β΄ Αντίφωνο των Αναβαθμών του Πλ. δ΄ Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Το Β' Αντίφωνο των Αναβαθμών του Πλ. δ' Ήχου

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

Δ' Κυριακή των Νηστειών η ερχόμενη Κυριακή, κατά την οποία η Ορθόδοξος Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Ιωάννου του συγγραφέως της Κλίμακος και κατά την τέλεση της ακολουθίας του όρθρου θα ψαλλούν κανονικά στη θέση τους οι Αναβαθμοί ως έχουν. Έτσι σειρά τώρα έχει να αναλυθεί σε συντομία το Β' Αντίφωνο των Αναβαθμών του πλαγίου τετάρτου ήχου, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Ἡ καρδία μου τῷ φόβῳ σου σκεπέσθω, ταπεινοφρονοῦσα, 

μὴ ὑψωθεῖσα ἀποπέσῃ, ἐκ σοῦ Πανοικτίρμον".

"Ἐπὶ τὸν Κύριον ὁ ἐσχηκὼς ἐλπίδα, οὐ δείσει τότε, 

ὅτε πυρὶ τὰ πάντα κρινεῖ καὶ κολάσει".

Δόξα... Καὶ νῦν ...

"Ἁγίῳ Πνεύματι, πᾶς τις θεῖος βλέπει καὶ προλέγει, τερατουργεῖ ὕψιστα, 

ἐν τρισὶν ἕνα Θεὸν μέλπων, εἰ γὰρ καὶ τριλαμπεῖ, μοναρχεῖ τὸ θεῖον".

Το περιεχόμενο του πρώτου στίχου έχει φυσικά ληφθεί από τον πρώτο και τον δεύτερο στίχο του ΡΚΘ' Ψαλμού ("Ἐκ βαθέων ἐκέκραξά σοι, Κύριε· Κύριε, εἰσάκουσον τῆς φωνῆς μου· γενηθήτω τὰ ὦτά σου προσέχοντα εἰς τὴν φωνὴν τῆς δεήσεώς μου"). Ο ΡΚΘ' Ψαλμός αποτελεί προσευχή, την οποία απηύθηναν οι Ιουδαίοι προς το Θεό προκειμένου να επέλθει η πολυπόθητη απαλλαγή από τις πολλές τους δοκιμασίες. Τα "βάθη", για τα οποία κάνει λόγο ο πρώτος στίχος του Ψαλμού, απ΄ όπου δηλ. εξέρχονται οι κραυγές, είναι σύμβολο της εσωτερικής αβύσσου που είναι πνιγμένος ο λαός - πιστός στο Θεό άνθρωπος λόγω των αμαρτιών του. Ο υμνωδός των Αναβαθμών απευθύνει έκκληση προς το Θεό και του ζητά αφενός εισακούσει την προσευχή του, αφετέρου να καθαρίσει, μέσω της μετάνοιας, την ψυχή και το σώμα του πιστού προτού τον παραλάβει από την παρούσα ζωή και τον οδηγήσει στη μέλλουσα.

Ο δεύτερος στίχο, αντλεί το περιεχόμενό του από τον πέμπτο και τον έκτο στίχο του ΡΚΘ' Ψαλμού: "ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός σου ὑπέμεινά σε, Κύριε, ὑπέμεινεν ἡ ψυχή μου εἰς τὸν λόγον σου ἤλπισεν ἡ ψυχή μου ἐπὶ τὸν Κύριον απὸ φυλακῆς πρωΐας μέχρι νυκτός· ἀπὸ φυλακῆς πρωΐας ἐλπισάτω ᾿Ισραὴλ ἐπὶ τὸν Κύριον". Η ψυχή του πιστού αναμένει από τον ίδιο το Θεό την απαιτούμενη και αναγκαία βοήθεια. Ο ποιητής του Ψαλμού αφού πρώτα παραστήσει το Θεό ως τον μόνο και αποκλειστικό που παρέχει την άφεση των αμαρτιών διατυπώνει την αμετάθετή του ελπίδα οτι υπομένει και ελπίζει στο λόγο του Θεού.

Ο τρίτος στίχος του Αντιφώνου προσπαθεί να καταστήσει γνωστό πως οποιαδήποτε ενέργεια της Αγίας Τριάδος είναι κοινή και για τις τρείς θείες Υποστάσεις καθώς και πως το Άγιο Πνεύμα είναι ομοούσιο με τον Πατέρα και τον Υιό. Έτσι λοιπόν στον παρόντα στίχο ο υμνωδός αναφέρει πως ο Τριαδικός Θεός σκέπει και τελεσιουργεί σε κάθε θείο δηλ. θεοφόρο άνθρωπο που βλέπει τα μέλλοντα με το διορατικό του βλέμμα της νόησης, το οποίο βλέμμα αποτελεί αποκάλυψη, δωρεά και γνώση του Αγίου Πνεύματος που τα παρέχει απλόχερα σε κάθε θεοφόρο άνθρωπο.