Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρκθ΄) Τα Αναστάσιμα Κοντάκια τού Πλ. α΄ και Πλ. β΄ Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα,
Θεολόγου
υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Παραθέτουμε ακολούθως το αναστάσιμο Κοντάκιο του πλαγίου τού πρώτου ήχου (πλ. α') που δεν δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα και εν συνεχεία το αναστάσιμο Κοντάκιο του πλαγίου τού δευτέρου ήχου (πλ. β').

"Πρὸς τὸν Ἅδην Σωτήρ μου συγκαταβέβηκας, καὶ τὰς πύλας συντρίψας ὡς παντοδύναμος, τοὺς θανόντας ὡς Κτίστης συνεξανέστησας, καὶ θανάτου τὸ κέντρον Χριστὲ συνέτριψας, καὶ Ἀδὰμ τῆς κατάρας ἐρρύσω Φιλάνθρωπε· διὸ πάντες σοι κράζομεν· Σῶσον ἡμᾶς Κύριε".

Έχοντας παραδώσει το Πνεύμα του πάνω στο Σταυρό που τον καθήλωσαν οι σταυρωτές του, το πανακήρατο Σώμα Του παρέμεινε στον Τάφο για τρις ημέρες, ενώ η ψυχή του που ασφαλώς ήταν ενωμένη με τη Θεότητα του Υιού και Λόγου του Θεού κατήλθε στον Άδη για να λυτρώσει όλους όσους πίστεψαν στο λυτρωτικό του κήρυγμα.


Το ανωτέρω Κοντάκιο τον χαρακτηρίζει ως Κτίστη και μάλιστα αναφέρει πως ως Κτίστης κατήλθε στον Άδη. Λογικότατο επιχείρημα διότι Εκείνος που δημιούργησε τον ουρανό και τη γη και πάντα τα εν αυτή, είναι Εκείνος που δημιούργησε τον άνθρωπο και τώρα έρχεται όχι απλά στη γη, αλλά κατεβαίνει μέχρι τα βάραθρα του Άδου για να τον αναδημιουργήσει και να τον οδηγήσει πίσω ξανά στον Παράδεισο απ όπου και εκβλήθη.

Έχοντας παρέλθει το διάστημα των τριών ημερών ήρθε η ώρα να αναστηθεί αυτεξουσίως από τους νεκρούς και να νικήσει το θάνατο αποδεικνύοντας παράλληλα πως είναι ο μόνος "ἔχων ἐξουσίαν ἐπὶ τῆς ζωής καὶ τοῦ θανάτου" ως μόνος και απόλυτος κυρίαρχος του σύμπαντος κόσμου.

Έτσι λοιπόν ανέστη εκ νεκρών καταπατώντας τον θάνατο, αφού πρώτα είχε κατέλθει στα βάραθρα του Άδου, συνέτριψε το κράτος και την εξουσία του, κήρυξε στους απ αιώνος δεσμίους και χάρισε αιώνιο ζωή σε όσους πίστεψαν στο λόγο και τη διδασκαλία του οδηγώντας τους στον Παράδεισο της τρυφής ("ἐκ γὰρ θανάτου πρὸς ζωήν, καὶ ἐκ γῆς πρὸς οὐρανόν, Χριστὸς ὁ Θεός, ἡμᾶς διεβίβασεν" Ειρμός α' ωδής Όρθρου Κυριακής του Πάσχα) με πρώτο φυσικά οικήτορα τον ευγνώμονα ληστή του Σταυρού.

Το Κοντάκιο του Πλαγίου τού Δευτέρου ήχου (πλ. β') είναι το ακόλουθο:

"Τῇ ζωαρχικῇ παλάμῃ τοὺς τεθνεῶτας, ἐκ τῶν ζοφερῶν κευθμώνων ὁ Ζωοδότης, ἀναστήσας ἅπαντας Χριστὸς ὁ Θεός, τὴν ἀνάστασιν ἑβράβευσε, τῷ βροτείῳ φυράματι· ὑπάρχει γὰρ πάντων Σωτήρ, ἀνάστασις καὶ ζωή, καὶ Θεὸς τοῦ παντός".

Ο Χριστός ήλθε στη γη χωρίς να χάσει τίποτε από το τριαδικό του αξίωμα. Ήλθε ντυμένος ολόκληρη τη δόξα του, αν και αυτή κρυβόταν πίσω από το παραπέτασμα της σάρκας, την οποίαν αυτοβούλως προσέλαβε. Αυτή την έννοια είχε η κένωση του Λόγου στο πεδίο της θείας ενανθρωπήσεως: απόκρυψη της τριαδικής δόξας και παράλληλα αμφίεση της ταπεινώσεως της φτωχής και επίκηρης ζωής. Σ' αυτό το θεοδύναμο πλέγμα ανυψώνεται η ταπείνωση της γης, εγκεντρίζεται στην άφθινη δόξα του Θεού, ο φτωχός άνθρωπος γίνεται ομόθεος, εξυψώνεται και λαμπρύνεται η κτίση, ανακεφαλαιώνεται η πλάση ολόκληρη.

Ο υμνωδός αναφέρει οτι ο Χριστός χάρισε την ανάσταση στο "βρότειο φύραμα". Ως "βρότειο φύραμα" χαρακτηρίζεται η κτιστή και πεπερασμένη ανθρώπινη φύση, η οποία έχοντας χρονική αρχή είναι φυσικό να έχει και χρονικό τέλος. Αυτό το φύραμα, το οποίο προορίζεται για να "φαγωθεί" από τον Άδη, τη σήψη και τη φθορά ήρθε να αναστήσει ο Χριστός και να του παράσχει την αιώνια ζωή.

Ανατρέχοντας στην υμνολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας παρατηρούμε ότι παρουσιάζει τον Άδη ως πρόσωπο, το οποίο εκφράζει τα συναισθήματά του και να ομιλεί κατά τη συνάντησή του με τον Ιησού Χριστό, όταν Εκείνος κατέβηκε στο βασίλειό του και κατέλυσε το κράτος και τη βασιλεία του. Ο Άδης εκφράζει ένα πικρό και απελπιστικό θρηνολόγημα διότι θεώρησε ότι θα δεχόταν και θα συμπεριλάμβανε στο βασίλειό του μια κοινή ψυχή, όμως ξεγελάστηκε από τον Υιό της Παρθένου και έχασε όλη του την εξουσία και τα προνόμια που είχε στις ψυχές των ανθρώπων1.


1 Ανδρέα Θεοδώρου, Προς το Εκούσιον Πάθος: Ερμηνευτικό Σχόλιο στην Υμνογραφία της Μεγάλης Εβδομάδος, εκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 1998, σσ. 432-435.