Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρκη΄) Το Αναστάσιμο Κοντάκιο τού Δ΄ Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

                                                                                                      υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Στη σειρά ερμηνείας των αναστασίμων Κοντακίων ακολουθεί το Κοντάκιο του Όρθρου της Κυριακής του τετάρτου (δ') ήχου, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Ὁ Σωτὴρ καὶ ῥύστης μου, ἀπὸ τοῦ τάφου, ὡς Θεὸς ἀνέστησεν, ἐκ τῶν δεσμῶν τοὺς γηγενεῖς, καὶ πύλας ᾅδου συνέτριψε, καὶ ὡς Δεσπότης ἀνέστη τριήμερος".

Το ανωτέρω Κοντάκιο αν και μικρό σε έκταση, εντούτοις είναι μεγάλο σε περιεχόμενο και μηνύματα. Αναφέρεται στη σωτηρία των απ΄ αιώνος νεκρών, τους οποίους ο Αναστάς Ιησούς οδήγησε από το σκοτεινό βασίλειο του Άδου στο φως του Παραδείσου της τρυφής, και στη συντριβή των πυλών του Άδου καθώς και στην τριήμερό του Ανάσταση.

Ο Άδης παρουσιάζεται ως ένας τόπος που κλείνει με πύλες, οι οποίες, κλείνουν ερμητικά με αμπάρες και κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτές. Η δε παράσταση του Άδου είναι ευρέως διαδεδομένη στην Παλαιά Διαθήκη ως ο "τόπος τῶν νεκρῶν" και πολλές φορές παρουσιάζεται συνώνυμη με τους όρος "τάφος" και "θάνατος". Κατά τις αντιλήψεις του αρχαίου Ισραήλ ο "Άδης" είναι το αντίθετο του ουρανού και βρίσκεται στα βάθη της γης, όπου και τα θεμέλια των βουνών, γι αυτό και χαρακτηρίζεται ως "ο τόπος του σκοταδιού", "τόπος της σιγής", "τόπος της λήθης", "τόπος της καταστροφής". Η δε ζωή στον άδη αποτελεί συνέχεια της επίγειας ζωής και οι άνθρωποι φέρουν τα ίδια χαρακτηριστικά που είχαν όταν ζούσαν, αλλά σε σκιώδη πλέον μορφή. Σύμφωνα με τις παραπάνω αντιλήψεις ο άδης είναι ένας εκτεταμένος χώρος, που διαιρείται σε διαμερίσματα και παρουσιάζεται με πύλες που κλείνουν ερμητικά με αμπάρες ώστε να μην μπορεί κανείς να ξεφύγει από αυτόν.

Σύμφωνα με τις αντιλήψεις των Ιουδαίων της εποχής του Χριστού, όταν η ψυχή αποχωριζόταν από το σώμα περιστρεφόταν γύρω από αυτό για τρις ημέρες και κατά την τέταρτη ερχόταν ο άγγελος του θανάτου, και την παραλάμβανε. Έτσι βλέπουμε το Χριστό να ανασταίνει το φίλο του Λάζαρο την τέταρτη ημέρα από την εκδημία του. Είχε δηλ. νικήσει ο θάνατος την ανθρώπινη ψυχή, εν προκειμένω του Λαζάρου, και επενέβη ο ίδιος ο Θεός και κάλεσε το φίλο του από τον κόσμο των νεκρών. Αντίθετα βλέπουμε τον Ιησού Χριστό να ανίσταται εκ νεκρών προτού ακόμα προλάβει να συμπληρωθεί και παρέλθει το χρονικό διάστημα των τριών ημερών και επέλθει η τέταρτη ημέρα, επαληθεύοντας αυτό που ο ίδιος είχε επισημάνει προς του Φαρισαίους οτι: "δύναμαι καταλῦσαι τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ καὶ διὰ τριῶν ἡμερῶν οἰκοδομῆσαι αὐτὸν" (Ματθ. 26,61).