Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (λε΄) Το Θεοτοκίο του Αναστάσιμου Απολυτικίου του Β' Ήχου

Το Θεοτοκίο Αναστάσιμου Απολυτικίου του Β' Ήχου

Θεοδώρου Ρόκα 

Θεολόγου 

MΑ Ερμηνευτικής Θεολογίας

Κυριακή της Αποκρεώ η ερχόμενη Κυριακή και παράλληλα με την εβδομάδα της Τυρινής ξεκινά για ακόμα μια φορά η περίοδος του δευτέρου ήχου, όπου στον εσπερινό του Σαββάτου και τον Όρθρο της Κυριακής ως Θεοτοκίο στο Αναστάσιμο Απολυτίκιο ψάλλεται το ακόλουθο:

"Πάντα ὑπὲρ ἔννοιαν, πάντα ὑπερένδοξα, τὰ σὰ Θεοτόκε μυστήρια, τῇ ἁγνείᾳ ἐσφραγισμένη, καὶ παρθενία φυλαττομένη, Μήτηρ ἐγνώσθης ἀψευδής, Θεὸν τεκοῦσα ἀληθινόν, αὐτὸν ἱκέτευε σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν".

Στο ανωτέρω Θεοτοκίο απαντά η φράση: "Θεὸν τεκοῦσα ἀληθινόν", η οποία προκαλεί το ενδιαφέρον και την αναζήτηση της έννοιας αυτής της φράσης. Γιατί ο υμνογράφος αναφέρει οτι η θεόπαις Μαριάμ γέννησε Θεό αληθινό; Δηλ. γιατί η κόρη από τη μικρή Ναζαρέτ ονομάζεται "Θεοτόκος" και όχι "ανθρωποτόκος" όπως ήθελαν ορισμένοι αιρεσιάρχες;

Κατά την δογματική διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας η θεόπαις Μαριάμ είναι "Θεοτόκος" εξ αιτίας της υποστατικής ένωσης των δυο φύσεων (της θείας και της ανθρώπινης) στο θεανδρικό πρόσωπο του Κυρίου Ιησού Χριστού. Η Παναγία γίνεται "Θεοτόκος" διότι γεννάει τον σαρκωμένο Υιό και Λόγο του Θεού. Η σύλληψη και γέννηση του σαρκωθέντος Λόγου γίνεται "δημιουργικῶς" και όχι "σπερματικῶς", σύμφωνα μ τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό. Τούτη η σύλληψη είναι μια αναδημιουργία της κτίσης που αποσκοπεί στην τελείωσή της. Στο κέντρο της διδασκαλίας είναι η πορεία της κτίσης σε σχέση με το Χριστό. Η δε έμφαση αυτής της πορείας βρίσκεται πάντα στη Χριστολογία και τη σωτηριολογία και γι αυτό το λόγο η Παναγία ονομάζεται "Θεοτόκος".

Η ανθρώπινη φύση που προσφέρει η Θεοτόκος είναι η μοναδική κτιστή πραγματικότητα που ενώνεται κατ ουσίαν με τον άκτιστο Θεό. Γι αυτό ακριβώς η προσφερόμενη αυτή ανθρώπινη φύση στο σχέδιο της θείας οικονομίας δεν έχει καμία απολύτως "ιδιοσύστατη υπόσταση" αλλά γίνεται ενυπόστατη στην υπόσταση του Υιού και Λόγου του Θεού. Αν είχε δική της υπόσταση τότε δεν θα γινόταν λόγος για Τριαδικό Θεό αλλά για Τετραδικό διότι αφενός θα αυξανόταν ο αριθμός των υποστάσεων - προσώπων του Τριαδικού Θεού, αφετέρου ο Τριαδικός Θεός θα έπεφτε στην κατάσταση του "μη όντος", πράγμα αδύνατον για την διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας διότι ο Θεός αποκαλύφθηκε ως Τριαδικός στο θεανδρικό πρόσωπο του σαρκωθέντος Υιού και Λόγου του Θεού.

Προς απόδειξη των ανωτέρω ο υμνογράφος του θεοτοκίου παρουσιάζει την Κυρία Θεοτόκο όχι ως σωτήρα αλλά ως μεσίτρια προς τον Σωτήρα Υιό της από τον οποίο παρέχεται το έλεος και η σωτηρία των ψυχών: "Αὐτὸν ἱκέτευε σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν".