Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ξβ΄) Το ΙΑ΄ Εωθινό Δοξαστικό

Το ΙΑ΄ Εωθινό Δοξαστικό

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου
Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

Κατά την ερχόμενη Κυριακή 20 Αυγούστου, όπου η Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη του προφήτη Σαμουήλ, του προφήτη εκείνου ο οποίος διετέλεσε το όργανο του Θεού για να καθιερωθεί ο θεσμός της βασιλείας στο αρχαίο Ισραήλ διότι έχρισε τους 2 πρώτους βασιλείς (Σούλ και Δαυίδ) , κατόπιν υποδείξεως του Θεού συμπίπτει και η έναρξη της περιόδου του δευτέρου ήχου (β' ήχος), κατά την οποία θα ψαλλεί το ΙΑ' εωθινό δοξαστικό στην Ακολουθία του Όρθρου.

Το ΙΑ' δοξαστικό, το οποίο είναι το τελευταίο στη σειρά των εωθινών δοξαστικών, αφενός είναι μελοποιημένο σε ήχο πλάγιο του τετάρτου (πλ. δ') αφετέρου είναι το ακόλουθο:

"Φανερῶν σεαυτόν, τοῖς Μαθηταῖς σου Σωτὴρ μετὰ τὴν Ἀνάστασιν, Σίμωνι δέδωκας τὴν τῶν προβάτων νομήν, εἰς ἀγάπης ἀντέκτισιν, τὴν τοῦ ποιμένειν φροντίδα αἰτῶν. Διὸ καὶ ἔλεγε· Εἰ φιλεῖς με Πέτρε, ποίμαινε τὰ ἀρνία μου, ποίμαινε τὰ πρόβατά μου. Ὁ δὲ εὐθέως ἐνδεικνύμενος τὸ φιλόστοργον, περὶ τοῦ ἄλλου Μαθητοῦ ἐπυνθάνετο. Ὧν ταῖς πρεσβείαις Χριστέ, τὴν ποίμνην σου διαφύλαττε, ἐκ λύκων λυμαινομένων αὐτήν".

Το δοξαστικό αυτό φυσικά έχει ως υπόβαθρο την περικοπή που προέρχεται απο το κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, γνωστή ως "ΙΑ' εωθινό ευαγγέλιο" και αναφέρει τα εξής: "Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἐφανέρωσεν ἑαυτὸν ὁ Ἰησοῦς τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ, ἐγερθεὶς ἐκ νεκρῶν, καὶ λέγει τῷ Σίμωνι Πέτρῳ· Σίμων Ἰωνᾶ, ἀγαπᾶς με πλέον τούτων; Λέγει αὐτῷ· Ναὶ Κύριε, σὺ οἶδας ὅτι φιλῶ σε. Λέγει αὐτῷ· Βόσκε τὰ ἀρνία μου. Λέγει αὐτῷ πάλιν δεύτερον· Σίμων Ἰωνᾶ ἀγαπᾶς με; Λέγει αὐτῷ· Ναί, Κύριε, σὺ οἶδας ὅτι φιλῶ σε. Λέγει αὐτῷ· Ποίμαινε τὰ πρόβατά μου. Λέγει αὐτῷ τὸ τρίτον· Σίμων Ἰωνᾶ, φιλεῖς με; ἐλυπήθη ὁ Πέτρος, ὅτι εἶπεν αὐτῷ τὸ τρίτον, φιλεῖς με; Καὶ εἶπεν αὐτῷ· Κύριε, σὺ πάντα οἶδας, σὺ γινώσκεις ὅτι φιλῶ σε. Λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς. Βόσκε τὰ πρόβατά μου. Ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι, ὅτε ἦς νεώτερος, ἐζώννυες σεαυτόν, καὶ περιεπάτεις ὅπου ἤθελες, ὅταν δὲ γηράσῃς, ἐκτενεῖς τὰς χεῖράς σου, καὶ ἄλλος σε ζώσει, καὶ οἴσει ὅπου οὐ θέλεις. Τοῦτο δὲ εἶπε, σημαίνων ποίῳ θανάτῳ δοξάσει τὸν Θεόν. Καὶ τοῦτο εἰπών, λέγει αὐτῷ· Ἀκολούθει μοι. Ἐπιστραφεὶς δὲ ὁ Πέτρος βλέπει τὸν μαθητὴν ὃν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς, ἀκολουθοῦντα, ὃς καὶ ἀνέπεσεν ἐν τῷ δείπνῳ ἐπὶ τὸ στῆθος αὐτοῦ καὶ εἶπε· Κύριε, τίς ἐστιν ὁ παραδιδούς σε; τοῦτον ἰδὼν ὁ Πέτρος λέγει τῷ Ἰησοῦ· Κύριε, οὗτος δὲ τί; λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· Ἐὰν αὐτὸν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρὸς σέ; σύ μοι ἀκολούθει μοι. Ἐξῆλθεν οὖν ὁ λόγος οὗτος εἰς τοὺς ἀδελφούς. Ὃτι ὁ μαθητὴς ἐκεῖνος οὐκ ἀποθνῄσκει, καὶ οὐκ εἶπεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς, ὅτι οὐκ ἀποθνήσκει· ἀλλ' ἐὰν αὐτὸν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρὸς σὲ; Οὗτός ἐστιν ὁ μαθητὴς ὁ μαρτυρῶν περὶ τούτων, καὶ γράψας ταῦτα, καὶ οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστιν ἡ μαρτυρία αὐτοῦ. Ἔστι δὲ καὶ ἄλλα πολλὰ ὅσα ἐποίησεν ὁ Ἰησοῦς, ἅτινα ἐὰν γράφηται καθ' ἕν, οὐδὲ αὐτὸν οἶμαι τὸν κόσμον χωρῆσαι τὰ γραφόμενα βιβλία. Ἀμήν" (Ιω. 21,15-25).

Από την ευαγγελική περικοπή αν απομονώσουμε τη φράση "λέγει τῷ Σίμωνι Πέτρῳ· Σίμων Ἰωνᾶ, ἀγαπᾶς με πλέον τούτων; Λέγει αὐτῷ· Ναὶ Κύριε, σὺ οἶδας ὅτι φιλῶ σε. Λέγει αὐτῷ· Βόσκε τὰ ἀρνία μου. Λέγει αὐτῷ πάλιν δεύτερον· Σίμων Ἰωνᾶ ἀγαπᾶς με; Λέγει αὐτῷ· Ναί, Κύριε, σὺ οἶδας ὅτι φιλῶ σε. Λέγει αὐτῷ· Ποίμαινε τὰ πρόβατά μου. Λέγει αὐτῷ τὸ τρίτον· Σίμων Ἰωνᾶ, φιλεῖς με; ἐλυπήθη ὁ Πέτρος, ὅτι εἶπεν αὐτῷ τὸ τρίτον, φιλεῖς με; Καὶ εἶπεν αὐτῷ· Κύριε, σὺ πάντα οἶδας, σὺ γινώσκεις ὅτι φιλῶ σε. Λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς. Βόσκε τὰ πρόβατά μου" (Ιω. 21,) και την αντιπαραβάλλουμε με το υμνογραφικό "διὸ καὶ ἔλεγε· Εἰ φιλεῖς με Πέτρε, ποίμαινε τὰ ἀρνία μου, ποίμαινε τὰ πρόβατά μου" από το ανωτέρω εωθινό δοξαστικό, κατανοούμε οτι τόσο ο ιερός ευαγγελιστής όσο και ο υμνογράφος αναφέρονται στο ζήτημα της αποκατάστασης του Πέτρου στην κατάσταση που ήταν προτού αρνηθεί τον Διδάσκαλο Κύριό του, όπως αναφέρεται στους ευαγγελιστές (Ματθ. 26,65-75), (Λκ. 14,66-72).

Έτσι λοιπόν ο Πέτρος όπως τρις φορές αρνήθηκε τον Διδάσκαλό του έτσι έπρεπε και τρις φορές να ομολογήσει την πίστη και την αγάπη που έτρεφε προς τον Κύριό του προκειμένου να λάβει την αποκατάστασή του και να επανέλθει στην τάξη του μαθητή που αποτελούσε μέρος της χορείας των μαθητών. Παράλληλα με τη φράση "ποίμαινε τὰ ἀρνία μου, ποίμαινε τὰ πρόβατά μου" υποδηλώνεται οτι η επαναφορά του Πέτρου στην προτέρα του κατάσταση σημαίνει πως του απονέμεται εκ νέου η εμπιστοσύνη του Θεού προς τον μαθητή για την πνευματική μέριμνα των ανθρώπων από τους μαθητές του Κυρίου.