Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ξ΄) Το Θ΄ Εωθινό Δοξαστικό

Το Θ΄ Εωθινό Δοξαστικό

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

Την ερχόμενη Κυριακή, 6η Αυγούστου, εορτάζουμε την εορτή της Μεταμορφώσεως του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού: "Τῇ ΣΤ' τοῦ αὐτοῦ μηνός, Ἀνάμνησις τῆς θείας Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ" (Συναξάρι της εορτής) και όπως μας αναφέρουν τόσο το Τυπικό της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας (στη σελίδα 300i) όσο και το Σύστημα Τυπικού των ιερών Ακολουθιών του όλου ενιαυτούii (παράγραφοι 1589-1593, σελίδες 568-570) "οὐδὲν τῶν ἀναστασίμων ψάλλομεν". Δηλ. καταλιμπάνονται όλα τα αναστάσιμα στιχηρά, απόστιχα, απολυτίκια, κανονες αίνοι, μακαρισμοί κλπ. και ψάλλονται μόνο τα της εορτής.

Αν η εορτή της Μεταμορφώσεως του Κυρίου δεν συνέπιπτε κατά ημέρα Κυριακή, οπότε τα αναστάσιμα θα ψάλλονταν κανονικά στη θέση τους, τότε στους Αίνους θα εψάλλετο το Θ' κατά σειρά εωθινό δοξαστικό, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Ὡς ἐπ' ἐσχάτων τῶν χρόνων, οὔσης ὀψίας Σαββάτων, ἐφίστασαι τοῖς φίλοις Χριστέ, καὶ θαύματι θαῦμα βεβαιοῖς, τῇ κεκλεισμένῃ εἰσόδῳ τῶν θυρῶν, τὴν ἐκ νεκρῶν σου Ἀνάστασιν· ἀλλ' ἔπλησας χαρᾶς τοὺς Μαθητάς, καὶ Πνεύματος ἁγίου μετέδωκας αὐτοῖς, καὶ ἐξουσίαν ἔνειμας ἀφέσεως ἁμαρτιῶν, καὶ τὸν Θωμᾶν οὐ κατέλιπες, τῷ τῆς ἀπιστίας καταβαπτίζεσθαι κλύδωνι. Διὸ παράσχου καὶ ἡμῖν, γνῶσιν ἀληθῆ, καὶ ἄφεσιν πταισμάτων".

Το δοξαστικό αυτό έχει ως υπόβαθρο την ευαγγελική περικοπή που προέρχεται από το κατά Ιωάννην ευαγγέλιο (Ιω.20,19-37), γνωστή ως Θ' εωθινό ευαγγέλιο κάνει λόγο για το γεγονός της εμφανίσεως του Αναστάντος Χριστού στο χώρο που βρίσκονταν οι δέκα από τους έντεκα πλέον μαθητές Του (ο Ιούδας είχε ήδη αποχωριστεί και κρεμαστεί) φοβούμενοι τους Ιουδαίους αφού ο Διδάσκαλός τους είχε ενταφιαστεί. Τότε ο Αναστάς Ιησούς πέρασε μέσα από την κλειστή πόρτα του δωματίου και τους είπε: "Εἰρήνη ὑμῖν" επιδεικνύοντας σε αυτούς τα χέρια και την ακήρατό του πλευρά (Ιω. 20,19) και αφού τους τα επέδειξε τους ξαναείπε: "Εἰρήνη ὑμῖν, καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ πατήρ, κᾀγὼ πέμπω ὑμᾶς" (Ιω. 20,21).

Ο δε Θωμάς αφενός δεν ήταν παρών σε αυτήν την εμφάνιση αφετέρου δυσκολευόταν να το πιστέψει όταν του το ανακοίνωσαν οι υπόλοιποι δέκα μαθητές. Τότε ενώ οι πόρτες του δωματίου ήταν κλειστές μπήκε μέσα στο δωμάτιο ο Αναστάς Κύριος περνώντας μέσα από την πόρτα του δωματίου χωρίς εκείνη να ανοίξει. Πως έγινε αυτό; Μα φυσικά με την ιδιότητα που είχε το σώμα του Αναστάντος Κυρίου που ήταν απαλλαγμένο από τα δεσμά του θανάτου. Τότε ο Αναστάς Κύριος παραγγέλλει από τον Θωμά να προσέλθει και να θέσει το δάκτυλό του στα χέρια και τα πόδια του Αναστάντος Χριστού, στα σημεία δηλ. που οι στρατιώτες έμπηξαν τα καρφιά του Σταυρού καθώς και στην πλευρά που κέντησε ο στρατιώτης με τη λόγχη. Αφού λοιπόν ο Θωμάς προσέγγισε τον Κύριο αναφώνησε "ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου".

Τίθενται τα ερωτήματα: α) για ποιό λόγο δυσπιστεί ο Θωμάς και β) γιατί ο Αναστάς Ιησούς καλεί τον Θωμά να τον ψηλαφήσει; Οι απαντήσεις είναι απλές. Πρώτον η δυσπιστία του Θωμά εξυπηρετεί τα σχέδια της θείας οικονομίας και δεύτερον ο Αναστάς Ιησούς καλεί τον Θωμά να τον ψηλαφήσει διότι αποσκοπεί να καταδείξει πως δεν πρόκειται για κάποιο φάντασμα όπως θα νόμιζε κανείς αλλά για τον ίδιο τον ιστορικό Ιησού, τον Παθόντα, Σταυρωθέντα και Ταφέντα Ιησού τον Αναστάντα πλέον Ιησού Χριστό και πως ο Ιστορικός Ιησούς είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Ανάστατα Ιησού.

Η δε στάση που κράτησε ο Αναστάς Κύριος απέναντι στον δύσπιστο μαθητή του αποδεικνύει πως το μοναδικό και ανεπανάληπτο γεγονός της σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, το οποίο αποβλέπει στο Πάθος και την Ανάσταση, δεν αποτελεί προϊόν φαντασίας αλλά είναι γεγονός αληθινό. Λίγο καιρό πριν την έναρξη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής γιορτάσαμε την κατά σάρκα γέννηση του Κυρίου Ιησού Χριστού και οκτώ μέρες μετά την περιτομή του θείου βρέφους, δηλ. την επίσημη είσοδο του Χριστού στην ιστορία της ανθρωπότητας, είσοδο μιας αληθινής - ιστορικής προσωπικότητας, διότι τα φαντάσματα δεν περιτέμνονται.

_______________

i Γεωργίου Βιολάκη, Τυπικό της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, εκδ. Βασ. Δ. Σαλίβερος, Λεωχαρούς 15, Αθήναι. 

ii Κωνσταντίνου Παπαγιάννη Πρωτοπρεσβυτέρου, Σύστημα Τυπικού των Ιερών Ακολουθιών όλου του Ενιαυτού, εκδ. Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Α’ έκδοση, Αθήνα 2006.