Η Καταβασία της Γ΄ Ωδής και τα Τροπάρια των μεγάλων Ωρών!
Οικονόμου
π. Γεωργίου Α. Ρήγα
(1884 - +1960)
Κατά τήν αρχαίαν διατύπωσιν, οι Κανόνες και αι Καταβασίαι ψάλλονται ούτω: Αφού ψαλή εκάστη ωδή των Κανόνων ολόκληρος, ευθύς μετά την συμπλήρωσιν του τελευταίου τροπαρίου αυτής, ήτοι εις το τέλος εκάστης ωδής, ψάλλεται εις βραδύτερον χρόνον και η Καταβασία αυτής υπό του αυτού χορού, όστις άρχισε ψάλλων και την προηγηθείσαν ομώνυμον ωδήν.
Είναι δε γνωστόν ότι εκ των ωδών του Κανόνος, όσαι μεν φέρουσι περιττόν αριθμόν, ήτοι α΄, γ΄, ε΄, ζ΄και θ΄ ωδή, άρχονται υπό του δεξιού χορού όσαι δε φέρουσιν άρτιον αριθμόν, ήτοι β΄, δ΄, στ΄ και η΄ ωδή, άρχονται υπό του αριστερού. Ούτως ο δεξιός χορός αρχίζει την α΄ ωδήν των Κανόνων και, ταύτης συμπληρωθείσης, πάλιν ο δεξιός ψάλλει αργότερον την Καταβασίαν της α΄ ωδής. Το τέλος δε αυτής ψάλλεται υπό του αριστερού χορού, και αρχίζει και πάλιν ο δεξιός την γ΄ ωδήν των Κανόνων, μετά την συμπλήρωσιν της οποίας επακολουθεί η Καταβασια της γ΄ ωδής, ψαλλομένη υπό του δεξιού χορού. Η δ΄ωδή των Κανόνων άρχεται υπό του αριστερού χορού και, ταύτης συμπληρουμένης, ψάλλεται η Καταβασία της δ΄ ωδής υπό του αριστερού.
Η αυτή τάξις τηρείται και δια τας υπολοίπους ωδάς.
Τοιουτοτρόπως αι Καταβασίαι της μεν α΄, γ΄, ε΄, ζ΄, και θ΄ ωδής ανήκουσιν εις τον δεξιόν χορόν και οφείλουσι να ψάλλωνται υπ' αυτού, αι δε της β΄, δ΄, στ΄ και η΄ ωδής ανήκουσιν εις τον αριστερόν και ψάλλονται υπ' αυτού.
Κατά την ανωτέρω εκτεθείσαν τάξιν, ψάλλονται οι Κανόνες μετά των Καταβασίων εις όσας εισέτι ιεράς Μονάς και κατά κόσμον εκκλησίας τηρείται η ακρίνεια. Πλήν όμως, από πολλού έχει επικρατήσει, δια λόγους ιδίως συντομίας, να αναγιγνώσκωνται πρώτον οι Κανόνες, και μετά την συμπλήρωσιν αυτών να ψάλλωνται μόναι αι Καταβασίαι, ή και νά παραλείπωνται ολοσχερώς οι Κανόνες και να ψάλλωνται μόναι αι Καταβασίαι. Εις τινας δε εκκλησίας ψάλλονται μεν οι Κανόνες, αλλ' ἀνευ Καταβασίων, αίτινες ψάλλονται μόναι μετά την συμπλήρωσιν των Κανόνων.
Όταν αι Καταβασίαι ψάλλωνται μόναι μετά την συμπλήρωσιν ή την εντελή παράλειψιν των Κανόνων, έχει γενικευθεί σχεδόν, όπως την Καταβασίαν της γ΄ ωδής ψάλλη ο αριστερός χορός, το τέλος της οποίας ψάλλεται υπό του δεξιού, και συνεχίζει ο αριστερός την Καταβασίαν της δ΄ ωδής.
Αλλ' όμως δεν είναι ορθόν η Καταβασία της γ΄ ωδής να ψάλλεται υπό του αριστερού χορού, εφ' όσον αυτή ανήκει εις τον δεξιόν. Δεν πρέπει, ἀλλωστε να λησμονηθή ότι, οσάκις ψάλλωνται οι Κανόνες και εις το τέλος εκάστης ωδής επακολουθή η Καταβασία αυτής, την γ΄ ωδήν του Κανόνος αρχίζει ο δεξιός χορός, ως ελέχθη ανωτέρω, και μετά την συμπλήρωσιν της ωδής, ο αυτός χορός ψάλλει και την Καταβασίαν αυτής. Η Καταβασία άρα τής γ΄ωδής ανήκει εις τον δεξιόν χορόν και συνεπώς, και όταν αι καταβασίαι, ψάλλωνται μόναι ἀνευ Κανόνων, μετά την συμπλήρωσιν τ. έ. των Κανόνων, ή την εντελή παράλειψιν αυτών, ο δεξιός χορός πρέπει να ψάλλη την Καταβασίας της γ΄ ωδής, διότι αυτό απαιτεί η ακρίβεια.
Τοιουτοτρόπως εις τας Καταβασίας - συμφώνως προς τας απαιτήσεις της ακριβείας - οσάκις αύται ψάλλωνται άνευ Κανόνων, ψάλλει ο δεξιός χορός την α΄ ωδήν, το τέλος της οποίας ψάλλεται υπό του αριστερού, και ευθύς πάλιν ο δεξιός την Καταβασίαν της γ΄ ωδής, μεθ' ήν ο αριστερός της δ΄ ωδής την Καταβασίαν κ.ο.κ.
Εσφαλμένως, νομίζομεν, ορίζεται υπό του νέου Τυπικού και η έναρξις των Ιδιομέλων εις τας Μεγάλας Ώρας της Μεγ. Παρασκευής, της παραμονής των Χριστουγέννων και της παραμονής των Φώτων. Όπως και εις τα ωδάς του Κανόνος, ομοίως και εις τα Ώρας, μόνη η Έκτη Ώρα, η φέρουσα άρτιον αριθμόν, άρχεται υπό του αριστερού χορού, αι δε λοιπαί τρείς - Πρώτη, Τρίτη και Ενάτη - άρχονται υπό του δεξιού. Τούτο εφαρμόζεται και καθ' όλην την Μεγ. Τεσσαρακοστήν, οπότε τα ψαλλόμενα εν εκάστη Ώρα αντί απολυτικίων τροπάρια, "Το πρωί εισάκουσόν της φωνής μου, "Κύριε ο το Πανάγιον σου Πνεύμα", "Το πρωΐ εισάκουσον της φωνής μου", "Ο εν τη ενάτη ώρα δι' ημάς" της μεν Α΄, Γ΄ και Θ΄ Ώρας αρχίζει ο δεξιός, το δε της ΣΤ΄ ο αριστερός χορός. Η τάξις αύτη, άλλωστε, τηρείται εν Αγίω Όρει και αλλαχού, όπως δεν παραμελείται η ακρίβεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλιο Ιστολογίου
Οι απόψεις που εκφράζονται, απηχούν την προσωπική γνώμη του εκάστοτε γράφοντος.
Γράψτε το σχόλιό σας και απλά περιμένετε λίγες ώρες μέχρι να το δείτε δημοσιευμένο.
Σχόλια που τηρούν στοιχειώδη κανόνες ευπρέπειας είναι αυτονόητο ότι αποτελούν αφορμή διαλόγου και ουδέποτε θα λογοκριθούν.
Δεν επιτρέπονται σχόλια που συκοφαντούν κάποιο πρόσωπο, που περιέχουν υβριστικούς χαρακτηρισμούς κλπ. Για τον λόγο αυτό ενεργοποιήθηκε η προ-έγκριση για να αποφευχθούν κρούσματα προσβλητικής συμπεριφοράς διότι οφείλουμε να διαφυλάξουμε την αξιοπρέπεια του ιστολογίου μας.
Ανώνυμα σχόλια ή σχόλια με ψευδώνυμο ενδέχεται να διαγραφούν για την διαφύλαξη της ποιότητας. Τα σχόλια δεν είναι πεδίο στείρας αντιπαράθεσης αλλά προβληματισμού και γόνιμου διαλόγου.