Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (η΄) Το Δογματικό Θεοτοκίο του Πλ. δ' Ήχου (του Θεόδωρου Ρόκα)

Το Δογματικό Θεοτοκίο του πλ. δ' ήχου

Θεοδώρου Ρόκα 

Θεολόγου 

MΑ Ερμηνευτικής Θεολογίας

Παρά το γεγονός ότι διανύουμε την περίοδο των μεθεόρτων της εορτής της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου, περίοδο κατά την οποία ψάλλονται μεθέορτα τροπάρια, εσπέρια και καθίσματα στις καθημερινές ιερές Ακολουθίες της Εκκλησίας, εντούτοις κατά την Κυριακή των μεθεόρτων το λειτουργικό βιβλίο της Παρακλητικής δεν σχολάζει αντίθετα χρησιμοποιείται κανονικά και τα Αναστάσιμα Εσπέρια, καθίσματα, Αίνοι, Κανόνες κλπ. προτάσσονται των μεθεόρτων τροπαρίων.

Έτσι λοιπόν την ερχόμενη Κυριακή, Κυριακή του πλαγίου τετάρτου ήχου, του ογδόου στη σειρά των ήχων, κατά την τέλεση της Ακολουθίας του Εσπερινού του Σαββάτου ψάλλεται το ακόλουθο Θεοτοκίο:

"Ὁ Βασιλεὺς τῶν οὐρανῶν, διὰ φιλανθρωπίαν, ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη,
 καὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη∙ ἐκ Παρθένου γὰρ ἁγνῆς, 
σάρκα προσλαβόμενος καὶ ἐκ ταύτης προελθὼν μετὰ τῆς προσλήψεως, εἷς ἐστιν Υἱός, διπλοῦς τὴν φύσιν, ἀλλ' οὐ τὴν ὑπόστασιν∙ 
διὸ τέλειον αὐτὸν Θεόν, καὶ τέλειον ἄνθρωπον, ἀληθῶς κηρύττοντες, ὁμολογοῦμεν Χριστὸν τὸν Θεὸν ἡμῶν, ὃν ἱκέτευε Μήτηρ ἀνύμφευτε, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν".

Στο ανωτέρω Θεοτοκίο μας δίνεται η δυνατότητα να απομονώσουμε και να ερμηνεύσουμε την εξής φράση: "ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη, καὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη", η οποία αφενός αναφέρεται προς τον Βασιλέα των Ουρανών, τον Κύριο Ιησού Χριστό, τον Δημιουργό του σύμπαντος κόσμου, (συνεργία πάντοτε με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα) αφετέρου τονίζει δυο βασικά θέματα της ενσάρκου θείας Οικονομίας, αυτό της επί γης φανερώσεως και εκείνο της συνδιαλλαγής του ενσάρκου Υιού και Λόγου του Θεού με τους ανθρώπους.

"Ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη". Η φράση αυτή έχει ως βάση τους λόγους του ευαγγελιστού Ιωάννου, ο οποίος στον πρόλογο του ευαγγελίου του αναφέρει ρητά και κατηγορηματικά: "καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο" (Ιωαν. 1,14), ενώ η φράση "τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη" έχει και αυτή με τη σειρά της ως βάση τη συνέχει του προηγούμενου ευαγγελικού στίχου "καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν" (Ιωαν. 1,14).

Στο στίχο αυτό ο ευαγγελιστής Ιωάννης τονίζει με μεγάλη παραστατικότητα το γεγονός της σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, γεγονός το οποίο δεν έγινε κατά το δοκούν (κατά φαντασίαν) αλλά στην πραγματικότητα, είναι γεγονός αληθινό γι αυτό και κάνει χρήση του όρου "σάρξ", δηλ. σάρκα - ανθρώπινο σώμα. Ο ένσαρκος Υιός και Λόγος του Θεού, κατά την περίοδο της επιγείου δράσεώς του, συναναστρεφόταν με τους ανθρώπους είτε συνδιαλεγόμενος, είτε εκφράζοντας τις απόψεις και θέσεις της διδασκαλίας του, είτε εξωτερικεύοντας τα αδιάβλητα πάθη του όπως πείνα, πόνος δίψα, με σκοπό να καταδείξει το αληθές της σαρκώσεώς Του και πως το σώμα που προσέλαβε ήταν κοινό ανθρώπινο σώμα, όχι φανταστικό (απαλλαγμένο ασφαλώς από κάθε σπίλο ή κηλίδα αμαρτίας).

Σε ένα ακόμα δογματικό τροπάριο της Ορθοδόξου Υμνολογίας, προκειμένου να καταδειχθεί ότι η ενσάρκωση είναι γεγονός αληθινό, η Υμνολογία παρουσιάζει τον ίδιο τον Ιησού Χριστό να απευθύνεται προς τους μαθητές του και να τους λέει: "ὡς ἄνθρωπος ὑπάρχω, οὐσίᾳ οὐ φαντασίᾳ, οὕτω Θεὸς τῷ τρόπῳ τῆς ἀντιδόσεως, ἡ φύσις ἡ ἑνωθεῖσά μοι. Χριστὸν ἕνα· διό με γνῶτε" (τροπάριο θ' ωδής κανόνος Αγίας και Μεγάλης Πέμπτης) επισημαίνοντας έτσι τα χαρακτηριστικά της ανθρωπίνης φύσεως του Κυρίου, η οποία ενώθηκε με την Υπόσταση του Υιού και Λόγου του Θεού και φανερώθηκε επί της γης στο θεανδρικό πρόσωπο του Ιησού Χριστού.