Υμνογραφικά Ερμηνευτικά (λ΄) Το Θεοτοκίο του Αναστάσιμου Απολυτικίου του πλ. α' Ήχου

Το Θεοτοκίο του Αναστάσιμου Απολυτικίο του πλ. α' Ηχου

Θεοδώρου Ρόκα 

Θεολόγου

MΑ Ερμηνευτικής Θεολογίας

Ενώ τελειώνουν τα μεθέορτα της Μεγάλης εορτής των Φώτων και επανέρχεται η χρήση της Παρακλητικής στη δεσπόζουσα υμνολογική της θέση, ευθύς αμέσως μια μέρα μετά την απόδοση της εορτής των Θεοφανείων προβάλλεται εκ νέου ο πέμπτος κατά σειρά ήχος της βυζαντινής μουσικής, ο οποίος ως θεοτοκίο για το αναστάσιμο απολυτίκιο έχει το ακόλουθο:

"Χαῖρε πύλη Κυρίου ἡ ἀδιόδευτος, χαῖρε τεῖχος καὶ σκέπη τῶν προστρεχόντων εἰς σέ, χαῖρε ἀχείμαστε λιμὴν καὶ Ἀπειρόγαμε, ἡ τεκοῦσα ἐν σαρκὶ τὸν Ποιητὴν σου καὶ Θεόν, πρεσβεύουσα μὴ ἐλλείπῃς, ὑπὲρ τῶν ἀνυμνούντων, καὶ προσκυνούντων τὸν Τόκον σου".

Χαρακτηριστικό στο ανωτέρω θεοτοκίο είναι πως η Θεοτόκος χαρακτηρίζεται ως "άδιόδευτος πύλη τοῦ Κυρίου". Τι σημαίνει ο όρος "ἀδιόδευτος"; Ο όρος αυτός κατ΄ αρχάς είναι σύνθετος. Αποτελείται από το στερητικό "α" και το ρήμα "διοδεύω" που σημαίνει διέρχομαι. Έτσι λοιπόν από το στερητικό "α" και το ρήμα "διοδεύω" προέρχεται ο σύνθετος όρος "αδιόδευτος" που σημαίνει "εκείνος που δεν μπορεί να διέλθει".

Θα ερωτηθεί κανείς: πως γίνεται να χαρακτηρίζεται ως "αδιόδευτος" η Θεοτόκος Μαρία, ενώ η Ορθόδοξος Δογματική Διδασκαλία μας γνωρίζει οτι μέσω της Θεοτόκου Μαρίας έλαβε σάρκα και οστά ο ενανθρωπήσας Υιός και Λόγος του Θεού; Αυτό συμβαίνει διότι πρέπει σε κάθε αναφορά στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, κυρίως από μέρους της ορθοδόξου υμνολογίας, να τονίζεται και να εξαίρεται το αειπάρθενο της Παναγίας, το γεγονός δηλ. οτι και προ του τόκου και κατά τη διάρκεια του τόκου και μετά τον τόκο (δηλ. γέννηση του Θεανθρώπου Χριστού) έμεινε Παρθένος.

Το αειπάρθενο της Υπεραγίας Θεοτόκου αποτελεί ένα από τα κυριότερα δογματικά ζητήματα της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας. Η γέννηση του Σωτήρος Χριστού δεν είναι ένα συνηθισμένο γεγονός, δεν είναι μια συνηθισμένη γέννηση ενός κοινού ανθρώπου που λαμβάνει χώρα κατόπιν συνεργείας - συνουσίας ανδρός και γυναικός. Είναι σύλληψη και γέννηση υπερφυσική που έλαβε χώρα κατόπιν της ενεργείας του παναγίου Πνεύματος. Ο άναρχος, άχρονος, άκτιστος, απερίγραπτος και ασύλληπτος Υιός και Λόγος του Θεού "ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καὶ σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ" (Φιλ. 2,7-8) "ἔλαβε σῶμα, καὶ Θεῷ περιέτυχεν, ἔλαβε γῆν, καὶ συνήντησεν οὐρανῷ" (Κατηχητικός λόγο Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου στην Αγία και Μεγάλη Κυριακή του Πάσχα).

Σημαντικό ρόλο στο απόρρητο μυστήριο της σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού διεδραμάτισε η Παναγία Θεοτόκος, η οποία εκύησε τον των όλων Ποιητήν ("ἡ τεκοῦσα ἐν σαρκὶ τὸν Ποιητὴν σου καὶ Θεόν ") αφού πρώτα δήλωσε οτι συναινεί πλήρως και κατά πάντα σε αυτό το γεγονός, όπως πληροφορεί ο ευαγγελιστής Λουκάς που εξιστορεί το περιστατικό του ευαγγελισμού της Θεοτόκου και παραθέτει και τους λόγους της αειπαρθένου Μαρίας: "ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου" (Λουκ. 1,38).