Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (λβ΄) Το Θεοτοκίο του Αναστάσιμου Απολυτικίου του Βαρέως ήχου

Το Θεοτοκίο του Αναστάσιμου Απολυτικίου του Βαρέως ήχου

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

MΑ Ερμηνευτικής Θεολογίας

"Ὡς τῆς ἡμῶν Ἀναστάσεως θησαύρισμα, τοὺς ἐπὶ σοὶ πεποιθότας Πανύμνητε, 

ἐκ λάκκου καὶ βυθοῦ πταισμάτων ἀνάγαγε· σὺ γὰρ τοὺς ὑπευθύνους 

τῇ ἁμαρτίᾳ, ἔσωσας τεκοῦσα τὴν σωτηρίαν, ἡ πρὸ τόκου Παρθένος, 

καὶ ἐν τόκῳ Παρθένος, καὶ μετὰ τόκον πάλιν οὖσα Παρθένος".

Στο ανωτέρω απολυτίκιο θεοτοκίο του αναστασίμου απολυτικίου του βαρέως ήχου ο ιερός υμνωδός μας αναφέρει οτι η Υπεραγία Θεοτόκος έσωσε τους "υπεύθυνους της αμαρτίας" τίκτοντας τη "σωτηρία" ("σὺ γὰρ τοὺς ὑπευθύνους τῇ ἁμαρτίᾳ, ἔσωσας τεκοῦσα τὴν σωτηρίαν"). Τίθεται λοιπόν το εξής διφυές ερώτημα: α) ποιοί είναι οι υπεύθυνοι της αμαρτίας και β) ποιά είναι η σωτηρία που ετέχθη από την Υπεραγία Θεοτόκο.

Ως "υπεύθηνοι για την αμαρτία" λογίζονται οι Πρωτόπλαστοι, οι οποίοι παρήκουσαν την εντολή του Ποιητού και Πλάστου τους ενώ βρίσκονταν ακόμα στον Παράδεισο της τρυφής, από τον οποίο και εξεδιώχθησαν, όπως αφηγείται το βιβλίο της Γενέσεως: "καὶ εἶπεν ὁ Θεός· ἰδοὺ ᾿Αδὰμ γέγονεν ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν, τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν· καὶ νῦν μή ποτε ἐκτείνῃ τὴν χεῖρα αὐτοῦ καὶ λάβῃ ἀπὸ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς καὶ φάγῃ καὶ ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνα καὶ ἐξαπέστειλεν αὐτὸν Κύριος ὁ Θεὸς ἐκ τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς ἐργάζεσθαι τὴν γῆν, ἐξ ἧς ἐλήφθη καὶ ἐξέβαλε τὸν ᾿Αδὰμ καὶ κατῴκισεν αὐτὸν ἀπέναντι τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς καὶ ἔταξε τὰ Χερουβὶμ καὶ τὴν φλογίνην ρομφαίαν τὴν στρεφομένην φυλάσσειν τὴν ὁδὸν τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς" (Γεν. 3,22-24). Τότε λοιπόν "ἐκάθισεν Ἀδάμ, ἀπέναντι τοῦ Παραδείσου, καὶ τὴν ἰδίαν γύμνωσιν θρηνῶν ὠδύρετο" (Δοξαστικό Εσπερίων Κυριακής της Τυρινής). Ο παλαιός Αδάμ λοιπόν ως βασικός υπαίτιος της παρακοής προς το Θεό και της πτώσεως του ανθρωπίνου γένος φέρει την ευθύνη για την παρακοή, τις συνέπειες της οποίας κληροδότησε στο ανθρώπινο γένος.

Αυτόν τον υπαίτιο της αμαρτίας, μαζί με τη σύζηγό του την Εύα, έσωσε η Θεοτόκος όπως αναφέρει ο ιερός υμνωδός στο θεοτοκίο - απολυτίκιο. Πως όμως; Τίκτοντας, δηλ. γεννώντας το Σωτήρα Χριστό προσφέροντας δηλ. ολοκληρωτικά την ύπαρξή της για να συντελεστεί το κοσμοσωτήριο γεγονός της σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού. Ο σαρκωθείς Υιός και Λόγος του Θεού, ο Κύριος Ιησούς Χριστός σαρκώθηκε για να σώσει το ανθρώπινο γένος από την αμαρτία, τη φθορά και το θάνατο, Μάλιστα η ορθόδοξος υμνολογία σχολιάζει πως κατήλθε στη γη για να σώσει τον Αδάμ, δηλ. τον προπάτορα των ανθρώπων και επειδή δεν τον βρήκε στη γη κατέβηκε στα βάραθρα του Άδου για να τον σώσει ("ἐπὶ γῆς κατῆλθες, ἵνα σώσῃς Ἀδάμ, καὶ ἐν γῆ μὴ εὑρηκὼς τοῦτον Δέσποτα, μέχρις ᾍδου κατελήλυθας ζητῶν" στίχος από την Α' Στάση των Εγκωμίων του Επιταφίου).

Αναφορικά δε με το μεσολαβητικό ρόλο της Παναγίας στη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους και της λύτρωσης των Πρωτοπλάστων Αδάμ και Εύας αξίζει να παρατεθεί το ακόλουθο δίστιχο από τους Χαιρετισμούς της Υπεραγίας Θεοτόκου:

"χαῖρε τοῦ πεσόντος Ἀδἀμ ἡ ἀνάκλησις∙"

"χαῖρε τῶν δακτρύων τῆς Εὔας ἡ λύτρωσις".