Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (με΄) Η Κυριακή του Θωμά μέσα από το Δοξαστικό των Αίνων

Η Κυριακή του Θωμά μέσα από το Δοξαστικό των Αίνων

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου 

Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

Κυριακή του Αντίπασχα η ερχόμενη Κυριακή γνωστή ως Κυριακή του Θωμά διότι κατά την ημέρα αυτή, σύμφωνα με το Συναξάρι της εορτής: "τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Κυριακῇ δευτέρᾳ ἀπὸ τοῦ Πάσχα, τὰ ἐγκαίνια ἑορτάζομεν τῆς Χριστοῦ Ἀναστάσεως, καὶ τὴν τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου Θωμᾶ ψηλάφησιν".

Λέγοντας ψηλάφηση του Αποστόλου Θωμά εννοούμε το περιστατικό που αφηγείται ο ευαγγελιστής Ιωάννης "Θωμᾶς δὲ εἷς ἐκ τῶν δώδεκα ὁ λεγόμενος Δίδυμος, οὐκ ἦν μετ' αὐτῶν ὅτε ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς. Ἔλεγον οὖν αὐτῷ οἱ ἄλλοι μαθηταί· Ἑωράκαμεν τὸν Κύριον. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· Ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω. Καὶ μεθ' ἡμέρας ὀκτὼ πάλιν ἦσαν ἔσω οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ καὶ Θωμᾶς μετ' αὐτῶν. Ἔρχεται ὁ Ἰησοῦς τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον καὶ εἶπεν· Εἰρήνη ὑμῖν. Εἶτα λέγει τῷ Θωμᾷ· Φέρε τὸν δάκτυλόν σου ὧδε καὶ ἴδε τὰς χεῖράς μου, καὶ φέρε τὴν χεῖρά σου καὶ βάλε εἰς τὴν πλευράν μου, καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πιστός. Καὶ ἀπεκρίθη Θωμᾶς καὶ εἶπεν αὐτῷ· Ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου. Λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· Ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες" (Ιωαν. 20,24-29).

Πάνω στην ευαγγελική αυτή περικοπή στέκεται ολόκληρη η υμνολογία της Κυριακής του Θωμά, αρχής γενομένης από τον εσπερινό του Σαββάτου, από την οποία υμνολογία μπορούμε να πάρουμε ένα υμνογραφικό στοιχείο το Δοξαστικό δηλ. των Αίνων του όρθρου της εορτής το οποίο αναφέρει τα εξής:

"Μεθ' ἡμέρας ὀκτὼ τῆς Ἐγέρσεώς σου Ἰησοῦ βασιλεῦ, μονογενὲς Λόγε τοῦ Πατρός, ὤφθης τοῖς Μαθηταῖς σου, κεκλεισμένων τῶν θυρῶν, τὴν εἰρήνην σου παρεχόμενος, καὶ τῷ ἀπιστοῦντι Μαθητῇ τοὺς τύπους ἔδειξας. Δεῦρο ψηλάφησον τὰς χεῖρας, καὶ τοὺς πόδας, καὶ τὴν ἀκήρατόν μου πλευράν, ὁ δὲ πεισθεὶς ἐβόα σοι· ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου, δόξα σοι".

Μας αναφέρει δηλ. πως οκτώ ημέρες μετά την Ανάσταση του Κυρίου οι μαθητές του ήσαν συναθροισμένοι σε ένα δωμάτιο και ανέφεραν στον Θωμά οτι Ανέστη ο Κύριος. Ο Θωμάς δυσκολευόταν να το πιστέψει και τότε ενώ οι πόρτες του δωματίου ήταν κλειστές μπήκε μέσα στο δωμάτιο ο Αναστάς Κύριος περνώντας μέσα από την πόρτα του δωματίου χωρίς εκείνη να ανοίξει. Πως έγινε αυτό; Μα φυσικά με την ιδιότητα που είχε το σώμα του Αναστάντος Κυρίου που ήταν απαλλαγμένο από τα δεσμά του θανάτου. Τότε ο Αναστάς Κύριος παραγγέλλει από τον Θωμά να προσέλθει και να θέσει το δάκτυλό του στα χέρια και τα πόδια του Αναστάντος Χριστού, στα σημεία δηλ. που οι στρατιώτες έμπηξαν τα καρφιά του Σταυρού καθώς και στην πλευρά που κέντησε ο στρατιώτης με τη λόγχη. Αφού λοιπόν ο Θωμάς προσέγγισε τον Κύριο αναφώνησε "ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου".

Τίθενται τα ερωτήματα: α) για ποιό λόγο δυσπιστεί ο Θωμάς και β) γιατί ο Αναστάς Ιησούς καλεί τον Θωμά να τον ψηλαφήσει; Οι απαντήσεις είναι απλές. Πρώτον η δυσπιστία του Θωμά εξυπηρετεί τα σχέδια της θείας οικονομίας και δεύτερον ο Αναστάς Ιησούς καλεί τον Θωμά να τον ψηλαφήσει διότι αποσκοπεί να καταδείξει πως δεν πρόκειται για κάποιο φάντασμα όπως θα νόμιζε κανείς αλλά για τον ίδιο τον ιστορικό Ιησού, τον Παθόντα, Σταυρωθέντα και Ταφέντα Ιησού τον Αναστάντα πλέον Ιησού Χριστό και πως ο Ιστορικός Ιησούς είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Ανάστατα Ιησού.

Η δε στάση που κράτησε ο Αναστάς Κύριος απέναντι στον δύσπιστο μαθητή του αποδεικνύει πως το μοναδικό και ανεπανάληπτο γεγονός της σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, το οποίο αποβλέπει στο Πάθος και την Ανάσταση, δεν αποτελεί προϊόν φαντασίας αλλά είναι γεγονός αληθινό. Λίγο καιρό πριν την έναρξη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής γιορτάσαμε την κατά σάρκα γέννηση του Κυρίου Ιησού Χριστού και οκτώ μέρες μετά την περιτομή του θείου βρέφους, δηλ. την επίσημη είσοδο του Χριστού στην ιστορία της ανθρωπότητας, είσοδο μιας αληθινής - ιστορικής προσωπικότητας, διότι τα φαντάσματα δεν περιτέμνονται.

Εξ΄ άλλου ένας Θεός, ο οποίος κενούται, σταυρούται, θνήσκει επί του σταυρού, ανίσταται αυτεξουσίως και προσκαλεί το μαθητή του να θέσει τα χέρια του "ἐπὶ τὸν τύπον τῶν ἤλων" δηλ. στα σημεία του σταυρικού του θανάτου, στα σημεία του Πάθους δεν μπορεί να αντιστοιχεί σε οποιαδήποτε ανθρώπινη φαντασία παρά μόνο στο μοναδικό γεγονός που καταμαρτυρεί ο ευαγγελιστή Ιωάννης: "ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν" (Ιω. 1,18).