Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (μθ΄) Το Δοξαστικό των Εσπερίων της Κυριακής του Τυφλού!

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!

Το Δοξαστικό των Εσπερίων της Κυριακής του Τυφλού

Θεοδώρου Ρόκα 

Θεολόγου 

MΑ Ερμηνευτικής Θεολογίας 

Κυριακή του Τυφλού η ερχόμενη Κυριακή και όπως αναφέρει το Συναξάρι της ημέρας "τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Κυριακῇ ἕκτῃ ἀπὸ τοῦ Πάσχα, τὸ εἰς τὸν ἐκ γενετῆς Τυφλὸν ἑορτάζομεν, τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν, Ἰησοῦ Χριστοῦ, θαῦμα", εορτάζουμε δηλ. την ανάμνηση του θαύματος της θεραπείας του εκ γενετής τυφλού που εξιστορείται στο κατά Ιωάννην ευαγγέλιο (Ιωαν. 9,1-38) και στο δοξαστικό των εσπερίων αναφέρονται τα ακόλουθα: 

"Κύριε, παράγων ἐν τῇ ὁδῷ, εὗρες ἄνθρωπον τυφλὸν ἐκ γενετῆς, καὶ ἔκθαμβοι γεγονότες οἱ Μαθηταί, ἐπηρώτων σε, λέγοντες· Διδάσκαλε, τίς ἥμαρτεν, οὗτος, ἢ οἱ γονεῖς αὐτοῦ, ἵνα τυφλὸς γεννηθῇ; Σὺ δὲ Σωτήρ μου ἐβόας αὐτοῖς· Οὔτε οὗτος ἥμαρτεν, οὔτε οἱ γονεῖς αὐτοῦ, ἀλλ' ἵνα φανερωθῇ τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ ἐν αὐτῷ, ἐμὲ δεῖ ἐργάζεσθαι τὰ ἔργα τοῦ πέμψαντός με, ἃ οὐδεὶς δύναται ἐργάζεσθαι. Καὶ ταῦτα εἰπών, πτύσας χαμαί, καὶ πηλὸν ποιήσας, ἐπέχρισας τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ, λέξας πρὸς αὐτόν· Ὕπαγε, νίψαι εἰς τοῦ Σιλωὰμ τὴν κολυμβήθραν· ὁ δέ, νιψάμενος, ὑγιὴς ἐγένετο, καὶ ἐβόα πρὸς σέ· Πιστεύω, Κύριε, καὶ προσεκύνησέ σοι. Διὸ βοῶμεν καὶ ἡμεῖς· Ἐλέησον ἡμᾶς". 

Μέσω του δοξαστικού αυτού αναφύονται τα εξής θέματα: α) η ασθένεια, β) η θεραπεία και γ) το γεγονός οτι ο ασθενής δεν αμάρτησε για να γεννηθεί τυφλός αλλά γεννήθηκε έτσι για να δοξαστεί το μεγαλείο του Θεού. Η ασθένεια, ο πόνος καθώς και ο θάνατος αποτελούν τα τρία βασικά ζητήματα που απασχολούν το υπαρξιακό ζήτημα του ανθρώπου από τους αρχαίους χρόνους μέχρι και σήμερα και εδώ είναι που καλείται η Ορθόδοξη Εκκλησία να δώσει απαντήσεις στα ζητήματα αυτά και να πάρει θέση έχοντα φυσικά ως εφαλτήριο της το Θεό και σημείο αναφοράς τον σύγχρονο άνθρωπο. 

Πριν την πτώση ο άνθρωπος βρισκόταν διαρκώς σε κοινωνία με το θεό χωρίς να χρειάζεται τις βιολογικές ανάγκες. Μετά την πτώση όμως ο άνθρωπος στερήθηκε τη χάρη του Θεού και αναγκάστηκε να αναζητήσει αλλού την αναπλήρωση της χάριτος. Η πτώση του ανθρώπου σημαίνει την είσοδό του στον πόνο, την ταλαιπωρία, την ασθένεια και το θάνατο. Η πτώση λοιπόν αποτελεί για τη θεολογία ένα αφετηριακό σημείο. 

Η ιδέα της ασθένειας ως επακόλουθο τις αμαρτίας καταδεικνύεται περίτρανα μέσα στην Παλαιά Διαθήκη καθώς και στη θεολογία των ραβίνων διδασκάλων. Μόνο ο Θεός μπορεί να απαλλάξει το λαό του από τις ασθένειες. Μόνο Εκείνος θεραπεύει, μόνο Εκείνος σώζει, αρκεί ο λαός να υπακούει και να τηρεί τις εντολές του, όπως εξαγγέλλει ο ίδιος ο Θεός στο Δευτερονόμιο (Δευτ. 28,15). Η αμαρτία έχει ως αντίτιμο την ασθένεια. Το σχήμα της Παλαιάς Διαθήκης αναφορικά με την αμαρτία έχει ως εξής: αμαρτία - τιμωρία, μετάνοια - σωτηρία. 

Στην Καινή Διαθήκη παρατηρούμε τον Ιησού Χριστό, τον σαρκωθέντα Υιό και Λόγο του Θεού, να συναντάται και να συναναστρέφεται με ενδεείς και ασθενείς ανθρώπους για να θεραπεύσει τις ασθένειές τους και να τις συνδέσει με τα έσχατα. Ο Χριστός αποσκοπεί να δείξει στον άνθρωπο ότι η ασθένεια και ο θάνατος έχουν πάψει να αποτελούν εμπόδιο και τείχος για την μετάνοια και την επιστροφή του ανθρώπου στο Θεό. Μέσα από τα θαύματα του Ιησού Χριστού, κατά τον καιρό της επίγειας δράσης του, κατανοούνται δυο βασικά ζητήματα: α) πως η θεραπεία είναι επακόλουθο της πίστης και της μετάνοιας, όπως στην περίπτωση της αιμορροούσας γυναίκας και της ανάστασης της κόρης του Ιάειρου (Λουκ. 8,41-56) και του δούλου του εκατόνταρχου (Ματθ. 8,5-13) και β) πως η θεραπεία της ασθένειας είναι νίκη κατά της αμαρτίας και του θανάτου. Ενίοτε όμως η ασθένεια δεν αποτελεί επακόλουθο της αμαρτίας αλλά αφορμή για να δοξαστεί το όνομα του Θεού, όπως στην περίπτωση της θεραπείας του τυφλού (Ιωαν. 9,1-38) και της Αναστάσεως του Λαζάρου (Ιωαν. 11,4). 

Σύμφωνα με τη θεολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας η ασθένεια συνδέεται με την οντολογική αλλοίωση του ανθρώπου, η οποία προέρχεται από την φίλαυτη συμπεριφορά του ανθρώπου έναντι του Θεού. Αυτή η συμπεριφορά του ανθρώπου, η παράβαση δηλ. της εντολής του Θεού και η παρακοή του ανθρώπου, επέφερε την έκπτωση και η έκπτωση με τη σειρά της τη φθορά, πράγμα το οποίο σημαίνει πως κάθε αμαρτητική πράξη του ανθρώπου είναι αποτέλεσμα της φθοράς. Ο δε Νόμος της Παλαιάς Διαθήκης αποσκοπούσε στην πλήρωση των υπαρξιακών προβλημάτων του ανθρώπου και στην προσωρινή καταπολέμηση και περιορισμό της αμαρτίας. Ενώ κατά την πατερική θεολογία και σκέψη ο Θεός επιτρέπει την εκδήλωση μιας ασθένειας ή άλλων δοκιμασιών προκειμένου να δοκιμαστεί ο άνθρωπος να διαπαιδαγωγηθεί και να γίνει καλύτερος. Έτσι λοιπόν προβάλλεται ως παράδειγμα ο δίκαιος Ιώβ, τον οποίο κυνήγησε ο Διάβολος από φθόνο αφενός για να αποδείξει ότι ο άνθρωπος είναι ευάλωτος και χάνει την πίστη του με την πρώτη δυσκολία αφετέρου να καταστρέψει το δημιούργημα του Θεού (η ιστορία του Ιωβ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ανθρώπου ο οποίος παρά τις όσες συμφορές και ασθένειες που τον έχουν βρει παραμένει πιστός στο Θεό και υπομένει). Φυσικά ο Διάβολος δεν δρα αφ εαυτού αλλά αντλεί δύναμη από το φρόνημα και την τάση που έχει ο άνθρωπος να συσχηματίζεται προς το δαιμονικό φρόνημα. 

Το ζήτημα λοιπόν της ποιμαντικής αξιοποίησης της θεολογικής σκέψης της εκκλησίας αναφορικά με τη συσχέτιση της ασθένειας και της φθοράς της πνευματικής ζωής του ασθενούς και μάλιστα ση σημερινή εποχή, όπου η τεχνολογία, το διαδίκτυο και τα πολυμέσα που συμβάλουν στην αποξένωση του ανθρώπου και την αποστασιοποίηση του από το Θεό, οφείλει να αναζητηθεί στην ευχαριστιακή θεολογία της ορθοδόξου εκκλησίας. Μέσα από αυτή τη θεολογία μπορεί να διδάξει στον άνθρωπο ότι η Θεία Ευχαριστία σημαίνει οντολογική παλιγγενεσία, αντίδοτο κατά του θανάτου. Μέσω της Θείας Ευχαριστίας ο άνθρωπος θεραπεύει τις προσδοκίες του και κατευθύνεται στην αληθινή εικόνα του κόσμου που είναι το όραμα και η προοπτική των εσχάτων. Μέσω αυτής ο άνθρωπος ξεπερνά κάθε φοβία για το θάνατο και την ασθένεια και έχει διαρκώς στραμμένα τα μάτια του προς τον Πλάστη και Δημιουργό του αναμένοντας την δεύτερη έλευση του Χριστού, την τελική κρίση και την αιώνια ζωή όπου ο θάνατος θα έχει τελείως καταργηθεί.