Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (να΄) Το Ιδιόμελο "Βασιλεύ ουράνιε, Παράκλητε..." της Κυριακής της Πεντηκοστής

Το Ιδιόμελο "Βασιλεύ ουράνιε παράκλητε..." της Κυριακής της Πεντηκοστής

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου 

Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

Κυριακή της Πεντηκοστής η ερχόμενη Κυριακή και κατά την Κυριακή αυτή όπως πληροφορεί το Συναξάρι της ημέρας εορτάζουμε την εορτή της Πεντηκοστής δηλ. την ημέρα κατά την οποία έγινε η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές του Κυρίου και τους ανέδειξε σε Αποστόλους των εθνών: "Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Κυριακῇ ὀγδόῃ ἀπὸ τοῦ Πάσχα, τὴν ἁγίαν Πεντηκοστὴν ἑορτάζομεν" και συμπληρώνουν οι εγκωμιαστικοί στίχοι: "Πνοῇ βιαίᾳ γλωσσοπυρσεύτως νέμει, Χριστὸς τὸ θεῖον Πνεῦμα τοῖς Ἀποστόλοις. Ἐκκέχυται μεγάλῳ ἑνὶ ἤματι Πνεῦμ' ἁλιεῦσι" διότι ο Παράκλητος κατήλθε με τη μορφή βιαίας πνοής και πυρίνων γλωσσών.

Σχετικές πληροφορίες παρέχει το βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων που κάνει λόγο για το συγκεκριμένο γεγονός: "καὶ ἐγένετο ἄφνω ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἦχος ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας, καὶ ἐπλήρωσεν ὅλον τὸν οἶκον οὗ ἦσαν καθήμενοι· καὶ ὤφθησαν αὐτοῖς διαμεριζόμεναι γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός, ἐκάθισέ τε ἐφ' ἕνα ἕκαστον αὐτῶν, καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος ἁγίου, καὶ ἤρξαντο λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι " (Πραξ. 2,2-4).

Ήδη από τον εσπερινό της εορτής, ως τρίτο κατά σειρά Απόστιχο, στην έναρξη του μεσονυκτικού ή του όρθρου (όταν δεν τελείται η ακολουθία του μεσονυκτικού), του αποδείπνου και σε άλλες ακολουθίες λέγεται το ακόλουθο: 

"Βασιλεῦ οὐράνιε, Παράκλητε, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁ πανταχοῦ παρών, καὶ τὰ πάντα πληρῶν, ὁ θησαυρὸς τῶν ἀγαθῶν, καὶ ζωῆς χορηγός, ἐλθέ, καὶ σκήνωσον ἐν ἡμῖν, καὶ καθάρισον ἡμᾶς ἀπὸ πάσης κηλῖδος, καὶ σῶσον ἀγαθὲ τὰς ψυχὰς ἡμῶν".

Το ανωτέρω αποτελεί μια σύντομη προσευχή προς τον Παράκλητο, δηλ. το Άγιο Πνεύμα, το τρίτο Πρόσωπο του Τριαδικού Θεού. Αρχικά τον αποκαλεί "Παράκλητο" και όχι απ ευθείας "Πνεύμα της αληθείας" και αυτό αφενός επειδή έχει ως υπόβαθρο τους ευαγγελικούς λόγους του Κυρίου στο κατά Ιωάννην ευαγγέλιο ("καὶ ἐγὼ ἐρωτήσω τὸν πατέρα καὶ ἄλλον παράκλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένει μεθ' ὑμῶν εἰς τὸν αἰῶνα, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται λαβεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτὸ οὐδὲ γινώσκει αὐτὸ· ὑμεῖς δὲ γινώσκετε αὐτό, ὅτι παρ' ὑμῖν μένει καὶ ἐν ὑμῖν ἔσται" Ιωαν. 14,16-17) αφετέρου για να καταδειχθεί πως το τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος είναι ισότιμο, ισόκυρο και ομοούσιο με τον Πατέρα και τον Υιό.

Το Άγιο Πνεύμα δεν είναι κάτι το ουδέτερο ούτε μια έννοια αφηρημένη. Είναι θείο Πρόσωπο, όπως ο Πατήρ και ο Υιός είναι συγκεκριμένη θεία Υπόσταση. Από την ημέρα της Πεντηκοστής που έλαβε χώρα η επιφοίτηση του Παρακλήτου προς τους Αγίους Αποστόλους εγκαθιδρύεται η Εκκλησία και πιο συγκεκριμένα η τέταρτη φάση της Εκκλησίας που αναμένει την πέμπτη και τελευταία δηλ. τη μέλλουσα ζωή (σύμφωνα με απόψεις δογματολόγων) ή τον τρίτο σεισμό κατά την άποψη του Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου, το Άγιο Πνεύμα είναι εκείνο που καθοδηγεί την Εκκλησία του Χριστού και συγκροτεί όλον της τον θεσμό και την κατευθύνει σε μια πορεία που αποσκοπεί στα έσχατα και την καλή απολογία των μελών της κατά την τελική κρίση του κόσμου και την έναρξη της μέλλουσας και αιώνιας ζωής.