Θεολογικό Οδοιπορικό στη Μ. Εβδομάδα! ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ! Του Θεολόγου Θεόδωρου Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

Η Αγία και Μεγάλη Δευτέρα 

Ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός αφού ανέστησε τον Λάζαρο (Ιωαν. 12,1) και εισήλθε θριαμβευτικά στην αγία πόλη της Ιερουσαλήμ (Ιωαν. 12,12-19∙ Ματθ. 21,1-17), μας προσκαλεί να καταστούμε μέτοχοι και κοινωνοί του Πάθους και της Αναστάσεώς Του διανύοντας μια περίοδο επτά ημερών, μιας εβδομάδας δηλ. (αφού έχει ήδη συμπληρωθεί η περίοδος της Μεγάλης τεσσαρακοστής), η οποία ονομάζεται ως Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα μια πορεία πάθους, συσταύρωσης και οδηγό προς την αναστάσιμη λαμπρότητα, με κάθε μια από τις ημέρες της να είναι αφιερωμένη σε κάποιο σημαντικό γεγονός.

Η Αγία και Μεγάλη Δευτέρα είναι αφιερωμένη: α) στον Ιωσήφ, το γιο του πατριάρχη Ιακώβ, ο οποίος λόγω των αρετών (όπως ακλόνητη πίστη στο Θεό, δικαιοσύνη) που συγκέντρωνε στο πρόσωπό του χαρακτηρίστηκε ως "πάγκαλος" (πάρα πολύ καλός και αγαθός) και β) στην ανάμνηση της "καταρασθεῖσης καὶ ξηρανθεῖσης συκῆς ὑπὸ τοῦ Κυρίου".

Ο Ιωσήφ είναι μια βιβλική μορφή που μνημονεύεται μεταξύ των κεφαλαίων 37 - 50 του βιβλίου της Γενέσεως. Σύμφωνα με τη διήγηση του βιβλίου αυτού, ο Ιωσήφ πωλήθηκε από τους αδελφούς του, λόγω φθόνου και κακίας, ως δούλος σε Μαδιανίτες εμπόρους, οι οποίοι με τη σειρά τους τον μεταπώλησαν ως δούλο στον Πετεφρή τον αρχιμάγειρα του Φαραώ της Αιγύπτου (Γεν. 37,12-36). Εκεί ο Ιωσήφ έγινε επιστάτης του οίκου του Πετεφρή (Γεν. 39,1-6), συκοφαντήθηκε από τη γυναίκα του, όταν αρνήθηκε να ενδώσει στις αχαλίνωτες και αμαρτωλές επιθυμίες της (Γεν. 39,7-18) και οδηγήθηκε στη φυλακή (Γεν. 39,19-23), όπου ερμήνευσε τα όνειρα του αρχιοινοχόου και του σιτοποιού που ήσαν συγκρατούμενοί του (Γεν. 40,1-23).

Η ικανότητά αυτή που είχε ο Ιωσήφ, το να ερμηνεύει δηλ. όνειρα, αφενός δεν αποτελούσε μαγικό τέχνασμα εκείνης της εποχής (2η π.Χ. χιλιετηρίδα) αλλά ήταν δωρεά που προερχόταν από το Θεό για να καταδείξει ότι μόνο Εκείνος είναι σε θέση, μέσω των πιστών Του, να καθοδηγεί και να αποδεικνύει το αληθές σε αντίθεση με τους ιερείς - μάντεις της αρχαίας Αιγύπτου που χρησιμοποιούσαν διάφορες τακτικές οιωνοσκοπίας και μαγείας για να αποδώσουν χρησμούς και ερμηνείες σημείων, αφετέρου τον αναβίβασε στα υψηλά αξιώματα της Αιγύπτου (Γεν. 41,34-46) αφού κλήθηκε να εξηγήσει τα όνειρα του Φαραώ όταν οι σοφοί της Αιγύπτου παρουσίασαν αδυναμία (Γεν. 41, 1-33).

Τα δε υπόλοιπα κεφάλαια του βιβλίου της Γενέσεως 42ο - 50ο συνεχίζουν την εξιστόρηση των γεγονότων από τη στιγμή που οι αδελφοί του Ιωσήφ μετέβησαν στην Αίγυπτο προς αναζήτηση τροφής λόγω των επτά ετών λιμού και αφορίας τόσο στην Αίγυπτο όσο και στη γη Χαναάν (Γεν. 42,4) που είχε προφητεύσει ο Ιωσήφ (Γεν. 41,9-33), τη φανέρωση του Ιωσήφ στους αδελφούς του (Γεν. 45,1-8), τη μετάβαση και εγκατάσταση του Ιακώβ και της οικογένειάς του στην Αίγυπτο (Γεν. 46,1-27) και εν τέλει την εκδημία του "παγκάλου" και δικαίου Ιωσήφ (Γεν. 50,26).

Η Εκκλησία μας προβάλλει επίσης και ένα άλλο γεγονός, αυτό της ανάμνησης της "καταρασθεῖσης καὶ ξηρανθεῖσης συκῆς ὑπὸ τοῦ Κυρίου". Η "καταρασθεῖσα" και "ξηρανθεῖσα" συκή μνημονεύεται στη διήγηση του κατά Ματθαίον ευαγγελίου (Ματθ. 21,18-22). Σύμφωνα με τη διήγηση αυτή, ο Ιησούς Χριστός ένα πρωί, ενώ είχε ήδη εισέλθει στην Ιερουσαλήμ, πείνασε και θέλησε να φάει από τους καρπούς μιας συκής που αντίκρισε, η συκή αυτή ήταν άκαρπη και τότε ο Κύριος την καταράστηκε να μη ξαναβγάλει ποτέ της καρπούς. Φυσικά η πράξη του αυτή (της κατάρας) έχει αλληγορική σημασία και αποσκοπεί να καταδείξει πως, όπως η συκή είχε μεν ωραία εξωτερική εμφάνιση με πλούσιο φύλλωμα εσωτερικά δε δεν είχε να παρουσιάσει και να προσφέρει απολύτως τίποτα (δηλ. καρπούς) έτσι και μερικοί άνθρωποι ενώ φαίνονται εξωτερικά ωραίοι, ο εσωτερικός τους κόσμος δεν περιέχει απολύτως τίποτα και παρίστανται στην κοινωνία ως διακοσμητικά αλλά ανούσια στοιχεία.

Έρχεται η Αγία και Μεγάλη Δευτέρα να μας προβάλλει τη μορφή του "παγκάλου" και δικαίου Ιωσήφ, ο οποίος αρχικά ταπεινώθηκε μέχρις εσχάτων και εν τέλει δικαιώθηκε και αναδείχθηκε στα υψηλότερα αξιώματα, αποτελώντας παράλληλα τύπου του Ιησού Χριστού, αφετέρου προβάλλει το παράδειγμα της "καταρασθεῖσης" και "ξηρανθεῖσης" συκής ως παράδειγμα προς αποφυγήν και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας πως όσοι δεν έχουν να επιδείξουν και να προσφέρουν τίποτα ωφέλιμο που προέρχεται από τον εσώκοσμό τους που οφείλει να είναι πλήρης από τη Χάρη και το Πνεύμα του Θεού θα έχουν την κατάληξη της "ξηρανθεῖσης" συκής.

"Σώφρων Ἰωσήφ, δίκαιος κράτωρ ὤφθη,

Καὶ σιτοδότης, ὧ καλῶν θημωνία!

Ἕτεροι, εἰς τὴν ξηρανθεῖσαν Συκῆν

Τὴν Συναγωγήν, συκῆν Χριστός, Ἑβραίων,

Καρπῶν ἄμοιρον πνευματικῶν εἰκάζων,

Ἀρᾷ ξηραίνει, ἧς φύγωμεν τὸ πάθος".

(Από το Συναξάρι της Αγίας και Μεγάλης Δευτέρας)