Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (Ϟστ΄) Το Γ' Αντίφωνο των Αναβαθμών του Γ' Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Χριστός Ανέστη!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

"Οἱ φοβούμενοι τὸν Κύριον, μακάριοι τρίβους βαδιοῦνται, τῶν ἐντολῶν φάγονται· ζωηρὰν γὰρ παγκαρπίαν".

"Κύκλῳ τῆς τραπέζης σου εὐφράνθητι, καθορῶν σου Ποιμενάρχα, 

τὰ ἔκγονα φέροντα, κλάδους ἀγαθοεργίας".

Δόξα... Καὶ νῦν ...

"Ἁγίῳ Πνεύματι, ὁ πᾶς πλοῦτος τῆς δόξης, ἐξ οὗ χάρις καὶ ζωὴ πάση τῇ κτίσει· 

σὺν Πατρὶ γάρ,ἀνυμνεῖται καὶ τῷ Λόγῳ".

Στίχος Α'

"Οἱ φοβούμενοι τὸν Κύριον, μακάριοι τρίβους βαδιοῦνται, τῶν ἐντολῶν φάγονται· ζωηρὰν γὰρ παγκαρπίαν". Δεν είναι απαραίτητο μόνο να στηρίζει ο άνθρωπος τις ελπίδες του στον Κύριο αλλά και να δείχνει έναντί Του φόβο και σεβασμό. Όσοι στηρίζουν τις ελπίδες τους στον Κύριο και τον φοβούνται είναι μακάριοι διότι πορεύονται στη ζωή τους σύμφωνα με το θέλημα και τις εντολές του Κυρίου και μάλιστα με τρόπο επίπονο και επίμονο. Όσοι φοβούνται τον Κύριοι είτε είναι ευτυχείς, είτε δούλοι, είτε ελεύθεροι, είτε βάρβαροι, είτε χωλοί και τυφλοί, είτε έχουν συσσωρευεμένα πάνω τους όλα τα κακά που αποφεύγουν οι άνθρωποι, όπως πτωχεία, ατιμία, ασθένεια και ατεκνία πορεύονται σύμφωνα με τις εντολές του Κυρίου και αντίστροφα πάλι όσοι πορεύονται στις στρατιές των εντολών του Θεού εκείνοι είναι που φοβούνται τον Κύριο.

Ο ιερός Ψαλτήρας καθώς και η Σοφιολογική Γραμματεία, αναφορικά με το φόβο που οφείλει να τρέφει ο άνθρωπος προς το Θεό, επισυνάπτουν ακόμα και τις εξής αναφορές: "φόβος Κυρίου ἁγνός, διαμένων εἰς αἰῶνα αἰῶνος· τὰ κρίματα Κυρίου ἀληθινά, δεδικαιωμένα ἐπὶ τὸ αὐτό"∙ "τῷ δὲ φόβῳ Κυρίου ἐκκλίνει πᾶς ἀπὸ κακοῦ".

Στίχος Β'

"Κύκλῳ τῆς τραπέζης σου εὐφράνθητι, καθορῶν σου Ποιμενάρχα, τὰ ἔκγονα φέροντα, κλάδους ἀγαθοεργίας". Ο παρων στίχος του Αντιφώνου έχει δανεισθεί και αυτὀς με τη σειρά του το περιεχόμενό του από τους στίχους 3-4 του 127ου Ψαλμού ("Ἡ γυνή σου ὡς ἄμπελος εὐθηνοῦσα ἐν τοῖς κλίτεσι τῆς οἰκίας σου· οἱ υἱοί σου ὡς νεόφυτα ἐλαιῶν κύκλῳ τῆς τραπέζης σου. Ἰδοὺ οὕτως εὐλογηθήσεται ἄνθρωπος ὁ φοβούμενος τὸν Κύριον"). Ο στίχος του Αντιφώνου εξηγεί ποιά είναι τα αγαθά που δόθηκαν από το Θεό σε εκείνον που τρέφει φόβο και σεβασμό απέναντί Του. Όμως ο στίχος αυτός μπορεί να λάβει ακόμα μια πνευματική προέκταση διότι υποδηλώνει τις πνευματικές ευλογίες που δόθηκαν στον νέο Ισραήλ, όπου εν προκειμένω ως "γυνή" υποδηλώνεται η ψυχή που ενυπάρχει και ενοικεί στο σώμα, το οποίο παρομοιάζεται με "οίκο" της ψυχής. Ο ευσεβής άνθρωπος εκτός από την υλική ευημερία και ανεξαρτησία που λαμβάνει ως δωρεά από το Θεό έχει και επιπλέον ακόμα μια ευεργεσία από το Θεό, δηλ. την οικογένειά του. Έχει σώφρονα τέκνα και γυναίκα ευπειθή.

Στίχος Γ'

"Ἁγίῳ Πνεύματι, ὁ πᾶς πλοῦτος τῆς δόξης, ἐξ οὗ χάρις καὶ ζωὴ πάση τῇ κτίσει·σὺν Πατρὶ γάρ,ἀνυμνεῖται καὶ τῷ Λόγῳ". Με το στίχο αυτό ο υμνωδός εντρυφά, κατά κάποιο τρόπο, στις δωρεές και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος και γι΄ αυτό το λόγο προσκολλάται σε αυτά χωρίς να σταματά να υμνεί τα χαρίσματα του Παρακλήτου. Στον παρόντα στίχο των Αναβαθμών, σύμφωνα με τον υμνωδό ο πλούτος της δόξας ενυπάρχει στο Άγιο Πνεύμα, όπως ακριβώς ενυπάρχει στον Πατέρα και τον Υιό και κάθε δόξα που δίδεται στους αγγέλους, στους αγίους, στον ουρανό, στα ουράνια σώματα καθώς και σε κάθε κτίσμα που υπάρχει σε ολόκληρη τη δημιουργία πηγάζει από την άφθονη και ακένωτη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Μαζι με τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος ο υμνωδός κάνει λόγο και για τη ζωή που βρίσκεται σε όλη την κτίση, είτε αυτή είναι νοητή, είτε είναι αισθητή. Η ζωή πηγάζει και αυτή με τη σειρά της από το Άγιο Πνεύμα και παρέχεται σε όλη τη δημιουργία.

Οι Αναβαθμοί του γ' ήχου επισφραγίζονται με το εξής Προκείμενο: "Εἴπατε ἐν τοῖς ἔθνεσιν,ὅτι Κύριος ἐβασίλευσε· καὶ γὰρ κατώρθωσε τὴν οἰκουμένην, ἥτις οὐ σαλευθήσεται" (Ψαλμ. 95,10) και τον ακόλουθο ενδιάτακτο του στίχο: "Ἅσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν" (Ψαλμ. 95,1).

Ο 95ος Ψαλμός είναι ο τρίτος στη σειρά Ψαλμός του θεοκρατικού επταψάλμου, ο οποίος με ζωηρότητα και λυρικότητα υποδεικνύει τον επιφαινόμενο Θεό και με ευσεβή ενθουσιασμο υμνεί το μυστήριο της αρρήτου οικονομίας του. Στους μεταιχμαλωσιακούς χρόνους ο Ψαλμός απέβη ο κατ΄ εξοχήν Ψαλμός, τον οποίο έψαλλαν οι παλινοστήσαντες Ιουδαιοι όταν ανοικοδομούσαν το ναό της Ιερουσαλήμ. Στον πρώτο στίχο του Ψαλμού ο υμνωδός απευθύνει άσμα στο Θεό, το οποίο σχετίζεται με την εμφανή παρουσία του Κυρίου, ενώ στον δέκατο στίχο υποδηλώνται η βασιλεία του Θεού σε ολόκληρη την οικουμένη - αιώνιος βασιλεία.