Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ριβ΄) Το Κοντάκιο της Θεομητορικής εορτής του Γενεθλίου της Θεοτόκου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου 

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α

Η αυριανή εορτή είναι η απαρχή των χαρμοσύνων εορτών και γεγονότων που σχετίζονται με την έλευση του Μεσσία Χριστού στον κόσμο και την αποκάλυψη στο πρόσωπό του σχεδίου της θείας οικονομίας. Αυτό το σχέδιο άρχισε να εκτυλίσσεται με τη γέννηση της Θεοτόκου και τον τερματισμό της αισχύνης που βίωναν οι γονείς της Θεοτόκου ένεκα της ατεκνίας των. Περισσότερα όμως στοιχεία μας παρέχει ο υμνογράφος της Ορθοδόξου Εκκλησίας και ποιητής του ακολούθου Κοντακίου της εορτής:

"Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννα ὀνειδισμοῦ ἀτεκνίας, καὶ Ἀδὰμ καὶ Εὔα, ἐκ τῆς φθορᾶς τοῦ θανάτου, ἠλευθερώθησαν, Ἄχραντε, ἐν τῇ ἁγίᾳ γεννήσει σου· αὐτὴν ἑορτάζει 

καὶ ὁ λαός σου, ἐνοχῆς τῶν πταισμάτων, λυτρωθεὶς ἐν τῷ κράζειν σοι· 

Ἡ στεῖρα τίκτει τὴν Θεοτόκον, καὶ τροφὸν τῆς ζωῆς ἡμῶν".

Στο ανωτέρω Κοντάκιο εντύπωση προκαλεί η αναφορά του υμνογράφου στο "όνειδος της ατεκνίας", από το οποίο απελευθερώθηκαν οι άγιοι θεοπάτορες Ιωακείμ και Άννα όταν η τελευταία συνέλαβε και γέννησε την θεόπαιδα Μαριάμ, την Παναγία Μητέρα του Σωτήρος Χριστού. Η αναφορά αυτή στο "όνειδος της ατεκνίας" μας προξενεί την απορία και μας κεντρίζει το ενδιαφέρον για να δούμε ποιό τελικά ήταν αυτό το όνειδος.


Σύμφωνα με τις αντιλήψεις του ιουδαϊκού λαού, ο Μεσσίας του κόσμου και Σωτήρας του ανθρώπινου γένους επρόκειτο να προέλθει μέσα από αυτόν το λαό. Κανένας όμως δεν γνώριζε πότε θα ερχόταν, ποιός θα ήταν και ποιοί θα είναι οι γονείς του Μεσσία. Γι΄ αυτό το λόγο βασική μέριμνα κάθε πιστού Ιουδαίου, εκτός από την τήρηση του Νόμου, ήταν και η σύναψη γαμικής σχέσεως με σκοπό τη δημιουργία της οικογένειας.

Όταν όμως μια γαμική σχέση, δηλ. ένας γάμος μεταξύ ανδρός και γυναικός, δεν κατέληγε στην παιδοποιία - τεκνογονία τότε για τους Ιουδαίους το ζεύγος αυτό αποτελούσε όνειδος (δηλ. αισχύνη) για την κοινότητα - λαό του Θεού, διότι δεν ήταν δυνατόν μέσα από αυτό το ζεύγος να προέλθει ο αναμενόμενος Μεσσίας. Ατεκνία σήμαινε μη εκπλήρωση της αναμενόμενης προσδοκίας.

Έτσι λοιπόν η γέννηση της θεόπαιδας Μαριάμ σήμαινε για τους μέχρι τότε άτεκνους γονείς της αφενός τον τερματισμό αυτής της αισχύνης και αφετέρου πως και εκείνοι συνέβαλαν με τη γέννηση τέκνου στο να καυχάται ο λαός του Θεού, ο παλαιός Ισραήλ και κατ΄ επέκταση ο νέος Ισραήλ, πως αυτοί οι δυο άνθρωποι συνέβαλαν στη διατήρηση και παράδοση της ελπίδας της αναμονής του Σωτήρα. Ιδίως δε για την Ορθόδοξο Εκκλησία η γέννηση της Θεοτόκου σηματοδοτεί την έναρξη της αντίστροφης μέτρησης για την έλευση του πολυπόθητου Μεσσία και Λυτρωτή.