Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (λη΄) Το Δοξαστικό των Αίνων της Α' Κυριακής των Νηστειών

Το Δοξαστικό των Αίνων της Α' Κυριακής των Νηστειών

Θεοδώρου Ρόκα 

Θεολόγου Μ.Α. 

Ερμηνευτικής θεολογίας

Πρώτη Κυριακή των Νηστειών η ερχόμενη Κυριακή, (Κυριακή της Ορθοδοξίας) και στο Συναξάρι της ημέρας διαβάζουμε: "τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Κυριακῇ πρώτῃ τῶν Νηστειῶν, ἀνάμνησιν ποιούμεθα τῆς ἀναστηλώσεως τῶν ἁγίων καὶ σεπτῶν Εἰκόνων, γενομένης παρὰ τῶν ἀειμνήστων Αὐτοκρατόρων Κωνσταντινουπόλεως, Μιχαὴλ καὶ τῆς μητρὸς αὐτοῦ Θεοδώρας, ἐπὶ τῆς Πατριαρχείας τοῦ ἁγίου καὶ Ὁμολογητοῦ Μεθοδίου". Εορτάζουμε δηλ. τη θέσπιση της εορτής της Ορθοδοξίας, της Αναστήλωσης των Εικόνων, η οποία καθιερώθηκε πανηγυρικά από την ενδημούσα Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης στις 11 Μαρτίου του 843, η οποία καθιέρωσε την εορτή αυτή υιοθετώντας τις θέσεις και τις αποφάσεις της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου.

Όμως η υμνολογία της εορτής δεν αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στους Πατέρες που συγκρότησαν τις αρμόδιες Συνόδους και δη την Ζ' Οικουμενική καθώς και στα ιστορικά και δογματικά γεγονότα που απασχόλησαν τις περιόδους της εικονομαχίας, αλλά αναφέρεται παράλληλα στους Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης με επικεφαλής τον θεόπτη Μωυσή και αυτό δεν καταδεικνύεται τόσο στα Στιχηρά Προσόμοια του Εσπερινού[i] όσο στο δοξαστικό των Αίνων του Όρθρου.

Έτσι λοιπόν ο ιερός υμνωδός στο δοξαστικό του Όρθρου αναφέρει:

"Μωσῆς τῷ καιρῷ τῆς ἐγκρατείας, Νόμον ἐδέξατο, καὶ λαὸν ἐπεσπάσατο, Ἠλίας νηστεύσας, οὐρανοὺς ἀπέκλεισε· τρεῖς δὲ Παῖδες Ἀβραμιαῖοι, τύραννον παρανομοῦντα, διὰ νηστείας ἐνίκησαν. Δι' αὐτῆς καὶ ἡμᾶς Σωτὴρ ἀξίωσον, τῆς Ἀναστάσεως τυχεῖν, οὕτω βοῶντας· Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος ἰσχυρός, Ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς".

Επίσης αναφορά για το πρόσωπο του Μωυσέως και των υπολοίπων προφητών της Παλαιάς Διαθήκης γίνεται και στο Αποστολικό Ανάγνωσμα, όπου ο απόστολος των εθνών αναφέρει στην προς Εβρίους επιστολή του: "Ἀδελφοί, πίστει Μωσῆς μέγας γενόμενος, ἠρνήσατο λέγεσθαι υἱὸς θυγατρὸς Φαραώ μᾶλλον ἑλόμενος συγκακουχεῖσθαι τῷ λαῷ τοῦ Θεοῦ ἢ πρόσκαιρον ἔχειν ἁμαρτίας ἀπόλαυσιν, μείζονα πλοῦτον ἡγησάμενος τῶν ἐν Αἰγύπτῳ θησαυρῶν, τὸν ὀνειδισμὸν τοῦ Χριστοῦ· ἀπέβλεπε γὰρ εἰς τὴν μισθαποδοσίαν" (Εβρ. 11,24)[ii].

Οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης εμφανίστηκαν στο Ισραήλ κατά τις περιόδους της αποστασίας και της ειδωλολατρίας του λαού. Έλεγχαν την ειδωλολατρική παρέκκλιση που μόλυνε τις φυλές του Ισραήλ και κήρυτταν ότι ο Θεός είναι ένας, μοναδικός, αληθινός, υπερβατικός και παγκόσμιος. Οι προφήτες φρονούσαν ότι ο Θεός του Ισραήλ δεν είναι Θεός εθνικός αλλά παγκόσμιος και γι αυτό τόνιζαν την παγκοσμιότητα Του. Κύριο έργο των προφητών, ως όργανα του Θεού, ήταν να καθοδηγούν τον Ισραήλ να επιτελέσει τη μεγάλη του αποστολή να μεριμνά δηλ. για την κατανόηση και διατήρηση της Διαθήκης του με το Θεό που είχε συναφθεί στο όρος Σινά και το κυριότερο να προπαρασκευάζουν το λαό αυτό και μέσω αυτού όλη την ανθρωπότητα για σύναψη της Νέας Διαθήκης με τη μεσιτεία του Μεσσία, τον οποίο προκατήγγειλαν οι προφήτες και ανέμενε ο πιστός λαός του Θεού.

Στο όρος Σινά παρέλαβε ο Μωυσής το Νόμο του Θεού και σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρέχουν τα βιβλία της Εξόδου[iii] και του Δευτερονομίου[iv] καθ΄ όλο το χρονικό διάστημα των 40 ημερών που ο Μωυσής βρισκόταν στο όρος Σινά για να παραλάβει το Νόμο του Θεού ούτε έφαγε άρτο, ούτε ήπιε ύδωρ. Και προσθέτει ο Μέγας Βασίλειος πως αν ο Μωυσής δεν ήταν οπλισμένος με την αρετή της νηστείας δεν θα ήταν σε θέση όχι μόνο να παραλάβει το Νόμο, αλλά ούτε καν να προσέλθει στην κορυφή του όρους.

Γι αυτό το λόγο με το τέλος της πρώτης Εβδομάδος των Νηστειών, την πρώτη Κυριακή των Νηστειών, την Κυριακή της Ορθοδοξίας προβάλλεται από την υμνολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας η προσωπικότητα του Μωυσέως και των λοιπόν προφητών της Παλαιάς Διαθήκης, οι οποίοι πέτυχαν καταστάσεις τις οποίες δεν μπορεί να διανοηθεί ανθρώπινος νους.

---

[i] "Σὲ τὸν ἀκατάληπτον, πρὸ ἑωσφόρου ἀνάρχως, ἐξ ἀΰλου λάμψαντα, ἀσωμάτου τε γαστρὸς τοῦ Γεννήτορος, οἱ Προφῆται Κύριε, οἱ τῷ σῷ Πνεύματι, ἐμπνευσθέντες προηγόρευσαν......Λόγῳ σε κηρύξαντες, οἱ θεηγόροι Προφῆται"

[ii] Ο Μωυσής λόγω της πίστεώς του προς το Θεό των πατέρων του αρνήθηκε να ονομάζεται υιός της κόρης του Φαράω και προτίμησε να συγκαταλεχθεί με το λαό του Θεού παρά να γεύεται προσωρινά την απόλαυση της αμαρτίας αποβλέποντας παράλληλα στο μισθό και την βασιλεία των ουρανών που θα κέρδιζε από το Θεό παρά στα προσωρινά πλούτη των Αιγυπτίων.

[iii] Εξ. 34,28 ("ἦν ἐκεῖ Μωυσῆς ἐναντίον Κυρίου τεσσαράκοντα ἡμέρας καὶ τεσσαράκοντα νύκτας· ἄρτον οὐκ ἔφαγε καὶ ὕδωρ οὐκ ἔπιε· καὶ ἔγραψεν ἐπὶ τῶν πλακῶν τὰ ρήματα ταῦτα τῆς διαθήκης, τοὺς δέκα λόγους").

[iv] Δευτ. 9,9 ("ἀναβαίνοντός μου εἰς τὸ ὄρος λαβεῖν τὰς πλάκας τὰς λιθίνας, πλάκας διαθήκης, ἃς διέθετο Κύριος πρὸς ὑμᾶς. καὶ κατεγινόμην ἐν τῷ ὄρει τεσσαράκοντα ἡμέρας καὶ τεσσαράκοντα νύκτας· ἄρτον οὐκ ἔφαγον καὶ ὕδωρ οὐκ ἔπιον").