Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (μγ΄) Το προσταχθέν μυστικώς

"Τὸ Προσταχθὲν μυστικῶς" 

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

MΑ Ερμηνευτικής Θεολογίας

Παρασκευή της Ε' Εβδομάδος των Νηστειών και για λόγους οικονομίας προκειμένου να προσέλθουν περισσότεροι πιστοί, θα ψαλλεί η ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου κατά το εσπέρας της αυτής ημέρας σε συνδυασμό με την Ακολουθία του Μικρού Αποδείπνου, ενώ κανονικά το Τυπικό της Εκκλησία προβλέπει να ψάλλεται η ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου κατά το πρωί του Σαββάτου μέσα στην ακολουθία του όρθρου.

Ως προοίμιο των Οίκων του Ακαθίστου Ύμνου καθώς και ως απολυτίκιο της ημέρας ψάλλεται το ακόλουθο:

"Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς, λαβὼν ἐν γνώσει, ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ Ἰωσήφ, σπουδῇ ἐπέστη, ὁ Ἀσώματος λέγων τῇ Ἀπειρογάμῳ· ὁ κλίνας τῇ καταβάσει τοὺς οὐρανούς, χωρεῖται ἀναλλοιώτως ὅλος ἐν σοί. Ὃν καὶ βλέπων ἐν μήτρᾳ σου, λαβόντα δούλου μορφήν, ἐξίσταμαι κραυγάζειν σοι, χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε".

Το παρόν αφενός εξιστορεί τα γεγονότα που έλαβαν χώρα τη στιγμή του ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπως τα περιγράφει ο ευαγγελιστής Λουκάς (1,24-38), αφετέρου εκθέτει μέσα σε λίγες γραμμές το μείζον θέμα, το ανεξιχνίαστο μυστήριο, το μοναδικό και ανεπανάληπτο γεγονός της σαρκώσεως του Υιού Λόγου του Θεού.

Το τροπάριο αυτό παρουσιάζει τον αρχάγγελο Γαβριήλ να μεταφέρει το χαρμόσυνο μήνυμα προς την Μαριάμ την κόρη από τη Ναζαρέτ και να της εξηγεί λεπτομερώς τι ακριβώς πρόκειται να συμβεί από τη στιγμή που η ίδια θα συγκατατεθεί στο μυστήριο της άκρας οικονομίας. Πως δηλ. θα λάβει "δούλου μορφή" Εκείνος ο οποίος είναι Δημιουργός του σύμπαντος κόσμου και θα ενοικήσει στη γαστέρα της Υπεραγίας Θεοτόκου.

Το τροπάριο αυτό, το "τὸ προσταχθέν μυστικῶς..." παρατηρούμε οτι ψάλλεται ως προοίμιο του Ακαθίστου Ύμνου και παράλληλα ως απολυτίκιο του Σαββάτου της Ε' Εβδομάδας των Νηστειών. Μπορεί εν προκειμένω να τεθεί το ερώτημα: γιατί δεν ψάλλεται ως Κοντάκιο κατά την εορτή του Ευαγγελισμού και αντί τούτου ψάλλεται το "τῇ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ..." κοντάκιο - ύμνος που αναφέρεται σε ένα ιστορικό περιστατικός, την επέμβαση της Υπεραγίας Θεοτόκου, η οποία διέσωσε την Βασιλίδα των Πόλεων από την πολιορκία των Αβάρων το 626 συντρίβοντας τα πλοία των εχθρών;

Σύμφωνα με το περιεχόμενο και τη δογματική διδασκαλία της υμνολογίας της εορτής του Ευαγγελισμού ως Κοντάκιο της ημέρας προβλέπεται να ψάλλεται το "τὸ προσταχθέν μυστικῶς...", το οποίο ορίζεται και από τις διατάξεις του Συστήματος Τυπικού των Ιερών Ακολουθιών του όλου Ενιαυτού, του μακαριστού Πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Παπαγιάννη i.

________________

i Κωνσταντίνου Παπαγιάννη (Πρωτοπρεσβυτέρου), Συστήμα Τυπικού των Ιερών Ακολουθιών του όλου Ενιαυτού, Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Β' Έκδοση Αθήνα 2012, σ. 396.