Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ρ΄) Το Γ΄ Αντίφωνο των Αναβαθμών του Βαρέως Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα!

Το Γ' Αντίφωνο των Αναβαθμών του Βαρέως Ήχου

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

"Οἱ φοβούμενοι τὸν Κύριον, ὁδοὺς ζωῆς εὑρόντες, 

νῦν καὶ ἀεὶ μακαριοῦνται, δόξῃ ἀκηράτῳ".

"Κύκλῳ τῆς τραπέζης σου, ὡς στελέχη βλέπων τὰ ἔκγονά σου, 

χαῖρε εὐφραίνου, προσάγων ταῦτα, τῷ Χριστῷ Ποιμενάρχα".

Δόξα... καὶ νῦν ...

"Ἁγίῳ Πνεύματι, βυθὸς χαρισμάτων, πλοῦτος δόξης, κριμάτων βάθος μέγα,

ὁμόδοξον Πατρὶ καὶ Υἱῷ· λατρευτὸν γάρ".

Ο πρώτος στίχος είναι όμοιος στην αρχή με τον αντίστοιχο α' στίχο του Γ' Αντιφώνου των Αναβαθμών του γ' ήχου ("οἱ φοβούμενοι τὸν Κύριον μακάριοι") αλλά διάφορος στη συνέχεια. Ο στίχος του Αντιφώνου έχει δανειστεί το περιεχόμενό του από τον πρώτο στίχο του 127ου Ψαλμού ("μακάριοι πάντες οἱ φοβούμενοι τὸν Κύριον, οἱ πορευόμενοι ἐν ταῖς ὁδοῖς αὐτοῦ").

"Κύκλῳ τῆς τραπέζης σου, ὡς στελέχη βλέπων τὰ ἔκγονά σου, χαῖρε εὐφραίνου, προσάγων ταῦτα, τῷ Χριστῷ Ποιμενάρχα". Και τούτος ο στίχος έχει όμοια την αρχή του ("κύκλῶ τῆς τραπέζης σου") με τον αντίστοιχο β' στίχο του Γ' Αντιφώνου των Αναβαθμών του γ' ήχου και διάφορη τη συνέχεια του. Ο στίχος αυτός, όπως και ο προηγούμενος, αντλεί το περιεχόμενό του από τον 127ο Ψαλμό, αλλά αυτή τη φορά από τον δεύτερο και τρίτο στίχο του Ψαλμού ("Τοὺς πόνους τῶν καρπῶν σου φάγεσαι· μακάριος εἶ, καὶ καλῶς σοι ἔσται. Ἡ γυνή σου ὡς ἄμπελος εὐθηνοῦσα ἐν τοῖς κλίτεσι τῆς οἰκίας σου· οἱ υἱοί σου ὡς νεόφυτα ἐλαιῶν κύκλῳ τῆς τραπέζης σου").

"Ἁγίῳ Πνεύματι, βυθὸς χαρισμάτων, πλοῦτος δόξης, κριμάτων βάθος μέγα, ὁμόδοξον Πατρὶ καὶ Υἱῷ· λατρευτὸν γάρ". Θέλοντας ο υμνωδός των Αναβαθμών να φανερώσει το μέγεθος και την απειρία των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος κάνει αρχικά χρήση του όρου "βυθός" αφενός επειδή ο βυθός είναι αχανής αφετέρου επειδή είναι απόκρυφος και αθεώρητος, τον οποίο δεν μπορεί να δει και ερευνήσει ανθρώπινος οφθαλμός. Θέλλοντας στη συνέχεια, ο υμνωδός, να παραστήσει την υπερβάλουσα δόξα του Αγίου Πνεύματος την παρομοιάζει με ακένωτο πλούτο και θησαυρό και την ονομάζει ως "δόξα του πλούτου" ("πλούτος δόξης").

Τα Αντίφωνα των Αναβαθμών του βαρέως ήχου επισφραγίζονται με το ακόλουθο προκείμενο "Ἀνάστηθι, Κύριε ὁ Θεός μου, ὑψωθήτω ἡ χείρ σου, μὴ ἐπιλάθῃ τῶν πενήτων σου εἰς τέλος" (Ψαλμ. 9,33) και το στίχο: "Ἐξομολογήσομαι σοι, Κύριε, ἐν ὅλῃ καρδίᾳ μου, διηγήσομαι πάντα τὰ θαυμάσιά σου" (Ψαλμ. 9,2).

Ο 9ος Ψαλμός χαρακτηρίζεται ως επινίκιο και θριαμβευτικό άσμα, στο οποίο πλεονάζει η αίνεση και η δοξολογία για την απόκρουση και την κατάρρευση των εχθρών. Παρακινούμενος ο εκάστοτε πιστός από τον παρόντα Ψαλμό οφείλει να ευχαριστεί τον Κύριο με όλη του την καρδιά και να ανατρέχει διαρκώς στις τόσες ευεργεσίες του Θεού, τις οποίες δέχτηκε κατά το παρελθόν. Επίσης οφείλει να παρακαλά το Θεό να του επαυξάνει τη συναίσθηση που διατηρεί στην καρδιά του οτι ο Κύριος είναι εκείνος που είναι κηδεμόνας και προστάτης της ζωής του και να κυριεύεται ο πιστός από διακαή αγάπη προς το Θεό.