Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (νγ΄) Το Β΄ Εωθινό Δοξαστικό

Το Β' Εωθινό Δοξαστικό

Θεοδώρου Ρόκα 

Θεολόγου

Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

Πρώτη Κυριακή η ερχόμενη μετά το πέρας της λειτουργικής χρήσης του Πεντηκοσταρίου (Τριωδίου χαρμοσύνου) και ήδη από την προηγούμενη Κυριακή, Κυριακή των Αγίων πάντων, ξεκίνησαν εκ νέου στους Αίνους να ψάλλονται τα εωθινά δοξαστικά. Κατά την ερχόμενη Κυριακή σειρά έχει το Β' εωθινό δοξαστικό:

"Μετὰ μύρων προσελθούσαις, ταῖς περὶ Μαριὰμ Γυναιξί, καὶ διαπορουμέναις, πῶς ἔσται αὐταῖς τυχεῖν τοῦ ἐφετοῦ, ὡράθη ὁ λίθος μετηρμένος, καὶ θεῖος Νεανίας, καταστέλλων τὸν θόρυβον αὐτῶν τῆς ψυχῆς. Ἠγέρθη γὰρ φήσιν, Ἰησοῦς ὁ Κύριος· διὸ κηρύξατε τοῖς κήρυξιν αὐτοῦ Μαθηταῖς εἰς τὴν Γαλιλαίαν δραμεῖν, καὶ ὄψεσθε αὐτόν, ἀναστάντα ἐκ νεκρῶν, ὡς ζωοδότην καὶ Κύριον".

Φυσικά το δοξαστικό αυτό αποτελεί την υμνολογική - υμνογραφική συνέχεια της ευαγγελικής περικοπής που προέρχεται από το κατά Μάρκον ευαγγέλιο. Η δε περικοπή ονομάζεται ως "Β' εωθινό ευαγγέλιο": "Διαγενομένου τοῦ Σαββάτου, Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ καὶ Μαρία ἡ τοῦ Ἰακώβου καὶ Σαλώμη ἠγόρασαν ἀρώματα, ἵνα ἐλθοῦσαι ἀλείψωσιν τὸν Ἰησοῦν. Καὶ λίαν πρωῒ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων ἔρχονται ἐπὶ τὸ μνημεῖον ἀνατείλαντος τοῦ ἡλίου. Καὶ ἔλεγον πρὸς ἑαυτάς· Τίς ἀποκυλίσει ἡμῖν τὸν λίθον ἐκ τῆς θύρας τοῦ μνημείου; καὶ ἀναβλέψασαι θεωροῦσιν ὅτι ἀποκεκύλισται ὁ λίθος· ἦν γὰρ μέγας σφόδρα. Καὶ εἰσελθοῦσαι εἰς τὸ μνημεῖον, εἶδον νεανίσκον καθήμενον ἐν τοῖς δεξιοῖς, περιβεβλημένον στολήν λευκήν, καὶ ἐξεθαμβήθησαν· ὁ δὲ λέγει αὐταῖς· Μὴ ἐκθαμβεῖσθε, Ἰησοῦν ζητεῖτε τὸν Ναζαρηνὸν τὸν ἐσταυρωμένον, ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ᾧδε· ἴδε, ὁ τόπος ὅπου ἔθηκαν αὐτόν, ἀλλ' ὑπάγετε, εἴπατε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ καὶ τῷ Πέτρῳ, ὅτι προάγει ὑμᾶς εἰς τὴν Γαλιλαίαν· ἐκεῖ αὐτὸν ὄψεσθε, καθὼς εἶπεν ὑμῖν. Καὶ ἐξελθοῦσαι ταχὺ ἔφυγον ἀπὸ τοῦ μνημείου, εἶχε δὲ αὐτὰς τρόμος καὶ ἔκστασις, καὶ οὐδενὶ οὐδὲν εἶπον· ἐφοβοῦντο γάρ" (Μαρκ. 16,1-8).

Από το ανωτέρω δοξαστικό απομονώνουμε ορισμένες φράσεις για να εντοπίσουμε μερικά από τα κύρια σημεία του. 

α) "μετὰ μύρων προσελθούσαις ταῖς περὶ Μαριὰμ Γυναιξί". η ευαγγελική περικοπή το αναφέρει σαφέστατα πως: "διαγενομένου τοῦ Σαββάτου, Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ καὶ Μαρία ἡ τοῦ Ἰακώβου καὶ Σαλώμη ἠγόρασαν ἀρώματα, ἵνα ἐλθοῦσαι ἀλείψωσιν τὸν Ἰησοῦν" (Μαρκ. 16,1). Αναφέρεται δηλ. στη συνήθεια που είχαν οι Ιουδαίοι της εποχής του Χριστού να μεταβαίνουν οι γυναίκες στον τάφο του αποθανόντος και να αλείφουν το σώμα του με μύρα τρις μέρες μετά το θάνατό του. Εδώ όμως βλέπουμε πως αφενός η συνήθεια αυτή τηρείται απαρέγκλιτα, αφετέρου πως το περιστατικό έλαβε χώρα αφού ολοκληρώθηκε το Σάββατο ("διαγενομένου τοῦ Σαββάτου") και ξεκίνησε η επόμενη ημέρα γνωστή ως "ἡ μία τῶν Σαββάτων", την οποία οι Χριστιανοί ονόμασαν ως "Κυριακή" επειδή αφιερώθηκε στον Αναστάντα Κύριο και παράλληλα εικονίζει την ογδόη ημέρα, που θα ακολουθήσει μετά από τη δεύτερη έλευση του Κυρίου.

β) Η φράση: "ὡράθη ὁ λίθος μετηρμένος". Η φράση αυτή αναφέρεται αρχικά στην απορία - ερώτημα που είχαν οι Μυροφόρες και έθεταν η μια στην άλλη λέγοντας: "τίς ἀποκυλίσει ἡμῖν τὸν λίθον ἐκ τῆς θύρας τοῦ μνημείου;" καθώς και στο γεγονός οτι ο λίθος του μνήματος είχε αποκυλισθεί όταν εκείνες έφθασαν στον καθορισμένο τόπο: "καὶ ἀναβλέψασαι θεωροῦσιν ὅτι ἀποκεκύλισται ὁ λίθος· ἦν γὰρ μέγας σφόδρα" (Μαρκ. 16,2-3).

γ) Η αναφορά στον θείο νεανία: "καὶ θεῖος Νεανίας, καταστέλλων τὸν θόρυβον αὐτῶν τῆς ψυχῆς. Ἠγέρθη γὰρ φήσιν, Ἰησοῦς ὁ Κύριος". Ο θείος αυτός νεανίας δεν είναι άλλος από τον άγγελο που φορούσε λευκά ενδύματα, στεκόταν στα δεξιά του κενού πλέον μνήματος του Χριστού και ανήγγειλε στις Μυροφόρες το χαρμόσυνο και κοσμοσωτήριο μήνυμα της Αναστάσεως του Κυρίου: "Μὴ ἐκθαμβεῖσθε, Ἰησοῦν ζητεῖτε τὸν Ναζαρηνὸν τὸν ἐσταυρωμένον, ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ᾧδε· ἴδε, ὁ τόπος ὅπου ἔθηκαν αὐτόν, ἀλλ' ὑπάγετε, εἴπατε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ καὶ τῷ Πέτρῳ, ὅτι προάγει ὑμᾶς εἰς τὴν Γαλιλαίαν· ἐκεῖ αὐτὸν ὄψεσθε, καθὼς εἶπεν ὑμῖν" (Μαρκ. 16,5-6).