Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (νβ΄) Το Α΄ Εωθινό Δοξαστικό

Το Α' Εωθινό Δοξαστικό

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

Κυριακή των Αγίων Πάντων η ερχόμενη Κυριακή, τελευταία Κυριακή και παράλληλα τελευταία ημέρα του Πεντηκοσταρίου, δηλ. είναι η τελευταία μέρα που χρησιμοποιείται στα αναλόγια των ιερών ναών το λειτουργικό εκείνο βιβλίο της Ορθοδόξου Εκκλησίας που καλείται Πεντηκοστάριο ή αλλιώς Τριώδιο χαρμόσυνο. Κατά την Κυριακή αυτή όρισε η Εκκλησία να εορτάζεται η μνήμη των Αγίων πάντων, δηλ. όλων των Αγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας, επωνύμων και κυρίως ανωνύμων, που δόξασαν είτε με το μαρτύριό τους είτε με τον αγγελικό τρόπο ζωής τους το όνομα του Κυρίου ("Τῇ σήμερον ἡμέρᾳ, Κυριακῇ μετὰ τὴν Πεντηκοστήν, τὴν τῶν ἁπανταχοῦ τῆς οἰκουμένης ἐν Ἀσίᾳ, Λιβύῃ, καὶ Εὐρώπῃ, Βορρᾷ τε καὶ Νότῳ, Ἁγίων πάντων Ἑορτὴν ἑορτάζομεν" Συναξάρι εορτής).

Θα περίμενε κανείς τούτη η ημέρα να έχει δικό της δοξαστικό στους Αίνους του Όρθρου, όπως συμβαίνει και στην Ακολουθία του Εσπερινού, όπου απαντούν δοξαστικά των Αγίων Πάντων τόσο στα Στιχηρά και τα Απόστιχα όσο και στη λιτή. Στους Αίνους λοιπόν δεν απαντά δοξαστικό για τους Άγιους Πάντες. Αντί τούτου βλέπουμε πως παρατίθεται προς ψαλμωδία το πρώτο από τα έντεκα εωθινά δοξαστικά, το οποίο φυσικά συνοδεύεται τόσο με το εωθινό αναστάσιμο Εξαποστειλάριο όσο και με το εωθινό ευαγγέλιο. Έτσι λοιπόν ψάλλεται το Α' εωθινό δοξαστικό, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Εἰς τὸ ὄρος τοῖς Μαθηταῖς ἐπειγομένοις, διὰ τὴν χαμόθεν ἔπαρσιν, ἐπέστη ὁ Κύριος, 

καὶ προσκυνήσαντες αὐτὸν καὶ τὴν δοθεῖσαν ἐξουσίαν, πανταχοῦ διδαχθέντες, 

εἰς τὴν ὑπ' οὐρανὸν ἐξαπεστέλλοντο, κηρῦξαι τὴν ἐκ νεκρῶν Ἀνάστασιν, 

καὶ τὴν εἰς Οὐρανοὺς ἀποκατάστασιν· οἷς καὶ συνδιαιωνίζειν, ὁ ἀψευδὴς ἐπηγγείλατο, 

Χριστὸς ὁ Θεός, καὶ Σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν".

Το ανωτέρω Α' εωθινό δοξαστικό έχει ασφαλώς ως υπόβαθρο την ευαγγελική περικοπή που αναγινώσκεται στην αρχή της ακολουθίας του Όρθρου, γνωστή ως Α' εωθινό ευαγγέλιο, πρώτο δηλ. από τα έντεκα εωθινά "ευαγγέλια": "Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, οἱ ἕνδεκα μαθηταὶ ἐπορεύθησαν εἰς τὴν Γαλιλαίαν εἰς τὸ ὄρος οὗ ἐτάξατο αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς΄ καὶ ἰδόντες αὐτὸν προσεκύνησαν αὐτῷ, οἱ δὲ ἐδίστασαν· καὶ προσελθὼν ὁ Ἰησοῦς ἐλάλησεν αὐτοῖς λέγων· Ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς· πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτούς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν, καὶ ἰδού, ἐγὼ μεθ' ὑμῶν εἰμι πάσας τάς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος. Ἀμήν" (Ματθ. 28,16-20).

Στην ευαγγελική αυτή περικοπή μπορούμε να σταθούμε σε δυο μέρη: α) στο ότι οι μαθητές που απευθύνθηκε ο Αναστάς Ιησούς ήσαν έντεκα και όχι δώδεκα και β) στην τελευταία του εντολή. Είναι γνωστό ότι από την προδοσία του Ιούδα και τον απαγχονισμό του οι μαθητές του Κυρίου από δώδεκα έμεινα έντεκα και προκειμένου να πάρει κάποιος τη θέση του Ιούδα στη χορεία των μαθητών κατά την ημέρα της Πεντηκοστής έριξαν κλήρο και εξελέγη ο Ματθίας και ξαναέγιναν δώδεκα (Πραξ. 1,13-26). Εδώ όμως η περικοπή και κατ΄ επέκταση το δοξαστικό κάνει λόγο για έντεκα. Γιατί όμως; Διότι η εμφάνιση αυτή του Αναστάντος Χριστού, όπου τους έδωσε την τελευταία του εντολή, έλαβε χώρα λίγο πριν την Ανάληψή Του στους ουρανούς, η οποία προμηνύει την έλευση του Παρακλήτου.

Δεύτερον και σημαντικότερο είναι η εντολή του Αναστάντος Χριστού προς τους μαθητές του: "πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτούς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος" (Ματθ. 28,19). Η εντολή αυτή εγκαινιάζει το ιεραποστολικό έργο της εκκλησίας δηλ. τη διάδοση του ευαγγελίου προς "πάντα τα έθνη" και μάλιστα ΑΔΙΑΚΡΙΤΩΣ φυλών, γλωσσών, μορφωτικού και κοινωνικού επιπέδου, οικονομικής καταστάσεως και άλλως πολλών που θα μπορούσαν να επικαλεστούν διάφοροι ελιτιστές, τάξη η οποία ΔΕΝ υφίσταται μέσα στην Εκκλησία του Χριστού. Οι μαθητές του Χριστού, οι οποίοι την ημέρα της Πεντηκοστής έγιναν Απόστολοι και κήρυκες του ευαγγελίου, ξεκίνησαν το ιεραποστολικό τους έργο, το οποίο ως έννοια και περιεχόμενο δεν περιορίζεται κάνοντας χρήση του όρου "διάδοση του ευαγγελίου", αλλά "πραγμάτωση της Εκκλησίας". Ξεκίνησαν οι Απόστολοι το δυσχερές αλλά συνάμα αποκλειστικό τους έργο να πραγματώσουν την Εκκλησία, δηλ. να φέρουν στους κόλπους της όλα τα έθνη και να αποτελέσουν όλες οι φυλές της γης και οι λαοί της το ένα, ενιαίο, αδιαίρετο και αχώριστο σώμα του Χριστού, δηλ. την Εκκλησία, όπως αποσαφηνίζει ο Απόστολος Παύλος στην προς Γαλάτας επιστολή του λέγοντας: "Πάντες γὰρ υἱοὶ Θεοῦ ἐστε διὰ τῆς πίστεως ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ· ὅσοι γὰρ εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε. Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, εἰ δὲ ὑμεῖς Χριστοῦ, ἄρα τοῦ Ἀβραὰμ σπέρμα ἐστὲ καὶ κατ' ἐπαγγελίαν κληρονόμοι" (Γαλ. 3,26-28).