Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (ριε΄) Το Δοξαστικό - Θεοτοκίο των Αποστίχων του Εσπερινού του A΄ Ήχου! Από τον Θεολόγο και Πρωτοψάλτη Θεόδωρο Ρόκα

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

υπ. Δρος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Τελειώνοντας η περίοδος του πρώτου ήχου μας δίδεται η αφορμή και η ευκαιρία να ξεκινήσουμε έναν νέο κύκλο ερμηνείας των ύμνων της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Έτσι τώρα θα ξεκινήσουμε την ερμηνεία των δοξαστικών - θεοτοκίων των Αποστίχων του εσπερινού των Σαββάτων με πρώτο και καλύτερο το δοξαστικό των Αποστίχων του πρώτου ήχου, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Ἰδοὺ πεπλήρωται ἡ τοῦ Ἡσαΐου πρόρρησις· Παρθένος γὰρ ἐγέννησας, καὶ μετὰ τόκον, ὡς πρὸ τόκου διέμεινας. Θεὸς γὰρ ἦν ὁ τεχθείς· διὸ καὶ φύσις ἐκαινοτόμησεν. 

Ἀλλ' ὧ Θεομῆτορ, ἱκεσίας σῶν δούλων, σῷ τεμένει προσφερομένας σοι, μὴ παρίδῃς, 

ἀλλ' ὡς τὸν Εὔσπλαγχνον σαῖς ἀγκάλαις φέρουσα, σοῖς οἰκέταις σπλαγχνίσθητι, 

καὶ πρέσβευε σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν".

Το δοξαστικό ξεκινά με τη φράση "Ἰδοὺ πεπλήρωται ἡ τοῦ Ἡσαΐου πρόρρησις· Παρθένος γὰρ ἐγέννησας, καὶ μετὰ τόκον, ὡς πρὸ τόκου διέμεινας. Θεὸς γὰρ ἦν ὁ τεχθείς", φράση η οποία έχει ως βάση την προφητεία του Ησαΐα, η οποία εκφωνήθηκε κατά το διάβα της ιστορίας του Ισραηλιτικού λαού, η οποία εκτός από ημέρες γαλήνης και ευημερίας έζησε και άσχημες καταστάσεις ειδικά με τις επελάσεις ξένων λαών που απείλησαν ακόμα και την ίδια την ύπαρξη του βασιλείου του Ισραήλ και του Ιούδα.

Ένας από αυτούς του λαούς ήταν οι Ασσύριοι που εμφανίστηκαν στην περιοχή της Μεσοποταμίας, της Συρίας και της Παλαιστίνης κατά την περίοδο του Συροεφραιμιτικού πολέμου, όταν βασιλιάς του Νοτίου Βασιλείου, του Βασιλείου του Ιούδα, ήταν ο Άχαζ. Κατά την περίοδο αυτή εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο ευαγγελιστής προφήτης, ο προφήτης Ησαΐας.

Έχοντας δεχτεί ο προφήτης Ησαΐας το σημείο από το Θεό, αναφωνεί μεγαλοφώνως "ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει, καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ ᾿Εμμανουήλ" (Ησ. 7,14) προφητεύοντας έτσι την εκ Παρθένου γέννηση του Υιού και Λόγου του Θεού επαληθεύοντας αυτό που είπε ο Θεός προς τον αρχέκακο εχθρό ότι από το σπέρμα της γυναικός θα γεννηθεί εκείνος που θα του συντρίψει την κεφαλή, όπως αναφέρεται στο βιβλίο της Γενέσεως: "Εἶπε Κύριος ὁ Θεὸς τῷ ὄφει· καὶ ἔχθραν θήσω ἀνὰ μέσον σοῦ καὶ ἀνὰ μέσον τῆς γυναικὸς καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματός σου καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματος αὐτῆς· αὐτός σου τηρήσει κεφαλήν, καὶ σὺ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν" (Γεν. 3,14-15). Σύμφωνα με τη βιβλική διήγηση, ο Θεός καταράστηκε και κατήσχυνε τον αρχέκακο εχθρό να συντριβεί και να καταλυθεί η εξουσία του από Αυτόν που θα γεννιόταν από γυναίκα με παρθενικό τρόπο. Η υπόσχεση αυτή του Θεού που δόθηκε στους ανθρώπους ονομάστηκε "Πρωτευαγγέλιο". Η υπόσχεση αυτή του Θεού δόθηκε στους πρωτόπλαστους κατά την εκδίωξη τους από τον παράδεισο με σκοπό να έχουν υπ΄ όψην τους ότι αν και παρήκουσαν την εντολή του Θεού και εδιώχθησαν από τον Παράδεισο, ο Θεός δεν θα τους εγκατέλιπε.

Το "Πρωτευαγγέλιο" είναι η πρώτη προφητεία της Παλαιάς Διαθήκης σχετικά με την έλευση του Μεσσία στον κόσμο. Ο άνθρωπος ως γέννημα είναι σπέρμα ανδρός, όμως το βιβλικό κείμενο αναφέρει τη φράση "σπέρμα αὐτῆς" υποδηλώνοντας έτσι τη θεία φύση του Μεσσία και τον τρόπο της Υπερφυσικής γέννησής του από Παρθένο γυναίκα.

Από την αναφορά στο "Πρωτευαγγέλιο" και έπειτα, ολόκληρη η διήγηση της Παλαιάς Διαθήκης επικεντρώνεται στο σχέδιο του Θεού για την απολύτρωση των ανθρώπων και την εκπλήρωση της προφητείας του "Πρωτευαγγελίου". Τόσο στην ιστορία του ισραηλιτικού λαού όσο και στο κήρυγμα των προφητών το κεντρικό ζήτημα είναι η έλευση του Μεσσία όπως μαρτυρείται από τα λεγόμενα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου "Κύριος παρὰ προφῆταις καταγγέλεται"