Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (πα΄) Το Α' Αντίφωνο των Αναβαθμών του Πλ. α' Ήχου! Του Θεολόγου και Πρωτοψάλτου Θεοδώρου Ρόκα!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

Κυριακή μετά της Χριστού γεννήσεως η ερχόμενη Κυριακή, η οποία συμπίπτει με την Απόδοση της εορτής των Χριστουγέννων και τυγχάνει να συμψάλλεται η αναστάσιμη Ακολουθία μαζί με εκείνη της ημέρα, σύμφωνα με την παράγραφο 608 του Συστήματος Τυπικού των Ιερών Ακολουθιών του όλου Ενιαυτού (υπό Κωνσταντίνου Παπαγιάννη Πρωτοπρεσβυτέρου. Έτσι λοιπόν στη σειρά των Αντιφώνων ακολουθεί το Α' Αντίφωνο των Αναβαθμών του πλαγίου πρώτου (πλ. α') ήχου, το οποίο είναι το ακόλουθο:

"Ἐν τῷ θλίβεσθαί με Δαυϊτικῶς, ᾄδω σοι Σωτήρ μου. Ῥῦσαί μου τὴν ψυχὴν ἐκ γλώσσης δολίας".

"Tοῖς ἐρημικοῖς ζωὴ μακαρία ἐστί, θεϊκῷ ἔρωτι πτερουμένοις".

Δόξα... καὶ νῦν ...

"Ἁγίῳ Πνεύματι, περικρατεῖται πάντα τὰ ὁρατά τε σὺν τοῖς ἀοράτοις· αὐτοκρατὲς γὰρ ὂν, τῆς Τριάδος ἓν ἐστιν ἀψεύστως".

Οι δυο πρώτοι στίχοι του Α' Αντιφώνου, εκτός των άλλων βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης που εξιστορούν σημαντικά γεγονότα από την ιστορία του ισραηλιτικού λαού, έχει ως βάση κυρίως τους στίχους 2 και 3 από τον 119ο Ψαλμό. Ο 119ος Ψαλμός είναι μια ατομική δέηση για βοήθεια από το Θεό. Ο ποιητής του Ψαλμού ζητά από το Θεό να τον σώσει από όσους τον κατηγορούν άδικα και παραπονιέται γιατί ζει ανάμεσα σε φιλοπόλεμους λαούς. Φυσικά μόνος και αποκλειστικός λυτρωτής των οδύνων του λαού είναι ο Θεός.

Ο δε τρίτος και τελευταίος στίχος του Α' Αντιφώνου των Αναβαθμών του πλ. α' ήχου ("Ἁγίῳ Πνεύματι, περικρατεῖται πάντα τὰ ὁρατά τε σὺν τοῖς ἀοράτοις· αὐτοκρατὲς γὰρ ὂν, τῆς Τριάδος ἓν ἐστιν ἀψεύστως") κάνει υπαινιγμό για το ρόλο που διεδραμάτισε το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, δηλ. το Άγιο Πνεύμα, στο έργο της δημιουργίας του κόσμου. Το Άγιο Πνεύμα δεν είναι αμέτοχο της δημιουργίας σύμπαντος του κόσμου, αλλά ενεργό και μάλιστα είναι εκείνο, το οποίο δίνει ζωή και πνοή σε οτιδήποτε υπάρχει πάνω στο σύμπαν.

Φυσικά η θαυματουργική, δημιουργική και ζωοποιός ιδιότητα που έχει το Άγιο Πνεύμα οφείλεται στην ομοουσιότητα του προς τον Πατέρα και τον Υιό. Χαρακτηρίζεται δε ως "αὐτοκρατές" διότι το κράτος της Τριαδικής Θεότητας είναι ένα, λόγω της μιας και ενιαίας ουσίας και όχι τρία όπως θα νόμιζαν διάφοροι αιρετικοί. Η δόξα, όπως και η βασιλεία, η δύναμη, η ουσία, η προσκύνηση, η τιμή, η λατρεία και άλλα πολλά ιδιώματα είναι κοινά χαρακτηριστικά της μιας, ενιαίας και αδιαίρετης θείας ουσίας που είναι κοινή και στις τρις θείες υποστάσεις.

Βιβλιογραφία:

Θεοδώρου Ανδρέα, Πιστεύω εις Ένα Θεόν: Ματιές στο Ορθόδοξο Δόγμα με βάση το Ιερό Σύμβολο της Πίστεως, εκδ. Αποστολικής Διακονίας.

Καϊμάκη Δημήτρη, Σύντομο Υπόμνημα στους Ψαλμούς, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2010.

Κάλλιστου του Ξανθόπουλου Νικ., Ερμηνεία εις τους Αναβαθμούς της Οκτωήχου, Εν Ιεροσολύμοις 1862.

Παπαγιάννη Κωνσταντίνου Πρωτοπρεσβυτέρου, Σύστημα Τυπικού των Ιερών Ακολουθιών όλου του Ενιαυτού, εκδ. Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Α’ έκδοση, Αθήνα 2006.